In november werd de realityserie De Villa wegens grensoverschrijdend gedrag van de buis gehaald door RTL. Hoe ontvouwde deze gebeurtenis zich in Nederland en hoe verhoudt dat zich tot het buitenland?
De Villa
Productiebedrijf Blue Circle begon dit jaar weer met het maken van De Villa. In dit programma maakt een computer een voorspelling welke deelnemers het beste bij elkaar passen. De singles mogen vervolgens een week lang met elkaar vakantie vieren in een luxe villa. Het gaat er wild aan toe: zo wordt er volop alcohol geschonken en slapen de deelnemers al op dag een met elkaar in bed.
Op 21 november haalde RTL de realityserie na vier afleveringen van de buis na twee scenes met seksueel grensoverschrijdend gedrag. In beide scènes dringt een man zich ’s nachts op aan een vrouw. De vrouwen laten duidelijk merken geen zin te hebben in seks, toch blijven de mannen het proberen.
In een omstreden fragment probeert José deelnemer Jady te overtuigen door op haar zij te tikken en op haar te zitten. ‘Ik werd bloedjegeil, maar op een goede manier’, stelde hij later met een houding alsof het net zo normaal is als stoppen voor een stoplicht.
Lees ook de tv-column van Gerry van der List: Je kwetsbaar opstellen op televisie: doe het niet!
Bij het programma #BOOS van Tim Hofman deed Jady (onherkenbaar in beeld) haar verhaal. De productie zou José hebben gestuurd om te controleren hoe het met haar ging. ‘Het excuus van Blue Circle was: “Wij zagen jou niet meer op de camera’s, dus we hebben hem gestuurd om te kijken hoe het met jou was.”‘
Jady was al die tijd wel in beeld, want de beelden kwamen uiteindelijk in het programma.
De dame in kwestie (die niet meer in herkenbaar in beeld wil komen) was uit bed gevallen en zou niet meer op de camera’s te zien zijn. Dat dat niet waar is, maakt de producenten niet uit. De makers vroegen José om te kijken hoe het ging met de kandidate.
In het programma #BOOS vroeg Hofman Jose of hij niet vindt dat hij iets fout heeft gedaan. ‘Eerlijk gezegd niet,’ antwoordde José.
The Real World/Road Rules
Vrouwonvriendelijke situaties in realityseries zijn niet nieuw. Na Real World/Road Rules in 2009 claimde deelnemer Tonya Cooley dat ze verkracht was met een tandenborstel door twee medebewoners van het huis waarin het werd opgenomen. Dat zou zijn gebeurd terwijl ze buiten bewustzijn was door overmatig alcoholgebruik.
Na deze aanklacht begon het moddergooien tussen MTV en Cooley. MTV was van mening dat Cooley alles verzon en dat ze in dronken toestand vaak ‘baldadig, agressief en flirterig’ gedrag vertoonde. Ook zou ze meerdere keren uit vrije wil borsten en geslachtsdeel hebben getoond aan andere deelnemers. Ze werd tijdens de show naar huis gestuurd omdat ze een andere deelnemer aanviel.
Cooley stelde dat de feiten over haar gedrag niet wegnamen dat ze verkracht was. Volgens MTV was daar dan weer helemaal geen bewijs voor. Het gesteggel eindigde in een schikking tussen beide partijen in 2012, waar verder niets over is gepubliceerd.
Gran Hermano
In Spanje heeft het provinciale parket van Madrid vrijdag 2,5 jaar cel geëist tegen een deelnemer van de Spaanse Big Brother, daar getiteld Gran Hermano. In 2017 zou José María López Pérez deelneemster Carlota Prado hebben verkracht. Op de beelden is te zien hoe zij een beetje dronken is, José is nuchter. De aangeschoten vrouw wordt vervolgens naar bed begeleid door de man. Wat daar gebeurt is vervolgens niet te zien.
Maar wat er gebeurt is, is wel te horen als de beelden alleen aan haar worden getoond. De producenten hebben haar naar een kamer gesommeerd alwaar ze de beelden te zien krijgt. Voor de kijkers is te horen hoe zij zich verzet tegen José.
Zowel op de beelden die haar worden getoond, als de beelden die de kijkers te zien krijgen van Carlota als zij het materiaal voor het ziet, verzet ze zich. ‘Kun je het nu stoppen? Asjeblieft!,’ vraagt ze aan de voice-over die te horen is in de kamer waar ze zit. De stem antwoordt: ‘We zullen het stoppen wanneer je wil, maar we denken dat je het moet zien.’ Tegen José is 2,5 jaar cel geëist en een schadevergoeding van 12.000 euro, voor de helft betaald door de productiemaatschappij van het programma.
Survivor
In het Amerikaanse CBS-programma Survivor (de Amerikaanse versie van het programma Expeditie Robinson) was het deelnemer Dan Spilo die begin november grensoverschrijdend gedrag vertoonde op tv. Vrouwelijke deelnemers klaagden voortdurend over hoe ongepast hij hen aanraakt, ook als ze hem herhaaldelijk vertellen dat hij daarmee moet stoppen. Hij zit ongevraagd aan hun gezicht, voeten en slaat zijn arm op een ongepaste manier (bij de ribben red.) om hen heen.
In deze serie is het normaal als deelnemers afzonderlijk van elkaar hun verhaal doen tegen een camera. Op de ervaringen die daar gedeeld worden komt nooit een antwoord van degene achter de camera, maar in het geval van deelnemer Kellee Kim wordt de vierde wand gebroken door de producent die haar vraagt of het moet stoppen en haar ervan verzekert dat het gedrag van Spilo ‘niet oke’ is.
Het productieteam van Survivor ondernam actie door alle spelers apart te nemen. Spilo werd hierbij nadrukkelijk op zijn gedrag gewezen en kreeg een waarschuwing. Maar het duurde nog 36 dagen voordat hij uit het programma werd verwijderd. Het programma meldde vrijwel niets over de achterliggende reden: Spilo zou uit de show zijn gezet na een incident dat plaatshad ‘buiten het zicht van de camera’s en waarbij geen andere deelnemer betrokken was.’ Mogelijk betrof het voorval een lid van de crew.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Het is niet voor het eerst dat CBS in het nieuws kwam met #MeToo-praktijken. CBS-directeur Les Moonves moest vorig jaar opstappen na aantijgingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Wat betekent het?
Dat er ergens iets mis is, is wel duidelijk. Maar waar beginnen de problemen? In de gevallen van De Villa en Gran Hermano is het duidelijk dat het productiehuis een deel van de schuld draagt. De vrouwen worden in ongemakkelijke situaties gebracht, omdat het goede televisie op zou leveren. Maar bij Survivor lijkt het er al meer op dat het grensoverschrijdende gedrag vanuit de deelnemer zelf komt. Voorheen luidde de kritiek op realityseries dat alles in scene gezet was. Maar komt het nu juist dichter bij de werkelijkheid dan ooit tevoren?