Bijna een miljoen vluchtelingen verblijven in Syrië bij de Turkse grens. Gevlucht voor de strijd om het laatste rebellenbolwerk van het land: Idlib. Rond die stad vecht het Syrische leger met Russische steun tegen de laatste opstandige rebellen die hulp krijgen van het Turkse leger.
Waar gaat de strijd om?
Idlib is het laatste rebellenbolwerk in Syrië dat nog niet door de Syrische president Bashar al-Assad is ingenomen. De stad speelde een hoofdrol tijdens het begin van de opstand tegen de president, en kwam in 2011 kortstondig in handen van opstandelingen tot het Syrische leger de stad een jaar later weer innam.
Kaart
Bekijk hier een actuele kaart met gevechten en bomaanslagen in Syrie
In 2015 werd Idlib ingenomen door rebellengroepering Jabhat Al-Nusra dat toen nog deel uitmaakte van Al-Qa’ida. Later splitste Al-Nusra zich af en fuseerde met andere jihadisten tot Hayat Tahrir al-Sham.
Vijf jaar later is de stad opnieuw het toneel van een veroveringspoging door Assad. Begin februari kreeg het regeringsleger voor het eerst sinds 2012 weer de controle over de belangrijke snelweg M5, die loopt van de hoofdstad Damascus naar Aleppo. Daardoor werd Idlib afgesneden van omliggend rebellengebied en verdween voor burgers een belangrijke vluchtroute.
Syrische rebellen meldden donderdag dat zij weer een dorp bij de snelweg hebben ingenomen, maar tegelijk ontkende Rusland dat. De herovering van de snelweg is een symbool van Assads wederopstanding. De Syrische president heeft een groot deel van Syrië weer onder controle.
Wie vechten er met elkaar?
De afgelopen jaren ontstond een hecht bondgenootschap tussen Turkije en Rusland. De NAVO-lidstaat kocht zelfs geavanceerde luchtafweerraketten van de Russen tegen de zin van de Amerikanen. Maar de twee landen staan in Syrië nu lijnrecht tegen over elkaar.
Rusland steunt Assad militair bij zijn herovering van gebied op rebellen. Turkije viel vorig jaar Noordoost-Syrië binnen om te voorkomen dat de Koerden, die veelal in dat gebied wonen, een eigen staat stichten. Dat is voor de Turkse president Recep Tayyip Erdogan ook het motief om de rebellen in Idlib te steunen.
De Turkse president heeft duizenden manschappen naar de regio gestuurd om het Syrisch-Russische offensief te stoppen. Tot nu toe zijn daarbij negentien Turkse soldaten omgekomen.
Hoe groot is de vluchtelingenstroom uit Idlib?
Als laatste stad in handen van de rebellen is Idlib gegroeid van een provinciestad naar een bolwerk met zo’n drie miljoen inwoners. Bijna een miljoen op de vlucht geslagen Syriërs verblijven vlak bij de gesloten Turkse grens. Daar leven zij in erbarmelijke omstandigheden door het winterse weer. Volgens The New York Times vriezen er kinderen dood.
Eerder waarschuwden hulporganisaties voor een humanitaire ramp erger dan de hongersnood in Jemen en spraken van mogelijk ‘apocalyptische situaties’. Turkije, dat al 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen opvangt, zegt dat het geen nieuwe vluchtelingen aan kan.
Hoe reageert de Europese Unie?
Met een brandbrief riepen veertien EU-landen woensdag op tot een staakt-het-vuren. Ook de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, Stef Blok, ondertekende de brief, die is gepubliceerd in dagblad Trouw.
Blok schreef: ‘Als gevolg van niet aflatende luchtaanvallen en het droppen van vatenbommen zijn in een paar weken tijd bijna een miljoen Syriërs weer op de vlucht geslagen. Hulpinstanties zijn overweldigd. Honderdduizenden mensen – veelal kinderen – zoeken wanhopig toevlucht in geïmproviseerde kampen en staan bloot aan vrieskou, honger en epidemieën.’
De brief lijkt weinig effect te hebben. Woensdag zei de Turkse president Erdogan dat hij zijn geduld verliest met het Syrische regime en zijn Russische bondgenoot. Volgens Erdogan wil Rusland de ernst van de humanitaire crisis in Idlib niet inzien. Hij waarschuwt dat hij na eind februari alles zal doen om de Turkse observatieposten in Noordoost Syrië weer in handen te krijgen.
Op 5 maart spreken Erdogan en de Russische president Vladimir Poetin met elkaar. Ook de Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Franse president Emmanuel Macron zijn aanwezig.