Na het neerhalen van MH17 en de sancties werd voorspeld dat Poetins bewind in grote problemen zou komen. Niets is minder waar. Hoe komt dat?
Na het neerhalen van de MH17 en de uitbreiding van de sancties tegen Moskou, voorspelde menig commentator dat het regime van Vladimir Poetin in grote problemen zou komen. Daarvan is vooralsnog geen sprake. Waarom zit de Russische president nog zo stevig in het zadel?
Macht
Het Westen hoopte dat de sancties ervoor zouden zorgen dat Poetins Russische vrienden hun ongenoegen zouden uiten over zijn beleid en misschien zelfs zouden aansturen op een regimewisseling. Dat is niet gebeurd.
Integendeel, de Doema nam op 30 september een wet aan die de slachtoffers van de westerse sancties compenseert, op kosten van de Russische belastingbetaler. De schadeloosstellingen hebben voorkomen dat Poetins positie werd verzwakt. Sterker nog, Poetin heeft meer macht dan ooit.
Pijn
Poetins beslissing om de voedselimport uit de Verenigde Staten en de Europese Unie drastisch te verminderen, deed pijn. Toch blijft Poetins populariteit groeien.
Vermoedelijk ook doordat de Russische pro-paganda de ontberingen die het gevolg zijn van de sancties stelselmatig vergelijkt met de heroïsche Russische strijd in de Tweede Wereldoorlog. In de Russische media wordt voortdurend beweerd dat het Westen op het punt staat Rusland aan te vallen. Economisch lijden wordt immers draaglijker als het wordt voorgesteld als een opoffering die een oorlog nu eenmaal met zich brengt.
Agressie
Met andere woorden, Poetins populariteit stijgt met elke daad van agressie. Met dit gedrag kan hij appelleren aan de Russische trots en aan het wijdverbreide geloof dat de Russen niet worden begrepen door het Westen. Sancties zijn dus contraproductief; ze versterken alleen de anti-westerse sentimenten en de populariteit van Poetin.
Er zijn ook Russen die het niet eens zijn met Poetins beleid. Poetins onderdrukking van de oppositie lijkt echter sterk genoeg om echte problemen voor het regime te voorkomen. Oppositieleiders als Alexei Navalny staan onder huisarrest of bevinden zich in de gevangenis. In juli werd een wet aangenomen waardoor deelname aan demonstraties kan worden bestraft met gevangenisstraf en boetes.
Half augustus ontsloeg Poetin achttien topambtenaren. Onder hen de hoogste baas van het ministerie van Binnenlandse Zaken, het hoofd van de federale drugsbestrijding, de baas van het onderzoekscomité van de Russische Federatie, en diverse hoge militairen. Of zij een coup wilden plegen, weten we niet, maar de boodschap is duidelijk: Poetin heeft alles onder controle.
Media
Ook de media heeft hij in zijn greep. Journalisten die hem onwelgevallige stukken schrijven, hebben een probleem. Zelfs bloggers met meer dan drieduizend lezers of twittervolgers moeten zich laten registreren. Als gevolg van al deze maatregelen verloor de oppositie momentum, terwijl het aantal volgelingen van Poetin blijft groeien.
Daar komt nog bij dat Vladimir Poetin deze nieuwe Koude Oorlog met het Westen weet te compenseren door betere relaties met India en China. Deze twee landen hebben de Russische annexatie van de Krim niet veroordeeld, maar juist gewezen op legitieme Russische belangen in Oekraïne. Beide landen doen ook niet mee aan de westerse sancties, hebben grote economische belangen in Rusland en delen de Russische anti-westerse ideologie. Ook in de MH17-casus kozen zij de kant van Moskou en dus niet die van Kiev.
BRICS-landen
Nu het Westen zijn afhankelijkheid van het Russische olie en gas wil verminderen, heeft Moskou een gigantisch gascontract van omgerekend 315 miljard euro met China gesloten. In juli richtten de BRICS-landen (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika) zelfs een eigen ontwikkelingsbank op. Op 4 augustus besloten de Russische oligarchen hun kasgelden om te wisselen in Hongkong-dollars. Een paar dagen later kondigden de Russische en de Chinese Centrale Bank aan hun afhankelijkheid van de dollar te verminderen.
Daar komt nog bij dat de BRICS-landen bereid zijn om Rusland veel voedsel te verkopen. Ook China is bereid om groente en fruit te slijten in Rusland. Brazilië heeft mais en sojabonen in de aanbieding. Voedseltekorten lijken zich niet meer aan te dienen.
Kortom, dankzij propaganda en de BRICS-landen zit Poetin steviger in het zadel dan ooit. Leg dat maar eens uit aan een Nederlandse voedselexporteur die door de contraproductieve westerse sancties tegen Rusland failliet ging.