Waarom juist deze Turkse media het doelwit zijn van Erdogan

De Verenigde Staten en de Europese Unie uiten flinke kritiek op de grootschalige politieactie In Turkije, die was gericht tegen oppositionele mediabedrijven verspreid over het land.

Bij de uitgebreide operatie werden volgens de Turkse krant Hürriyet zeker 31 mensen opgepakt, onder wie de hoofdredacteur van de grootste Turkse krant Zaman, Ekrem Dumanli, verslaggevers, producers, een politiechef en scenarioschrijvers.

De opgepakte mensen worden verdacht van het vormen van een illegale organisatie. Ook zouden zij van plan zijn geweest de controle over de staat te grijpen. De website van de Engelstalige editie van de krant spreekt van een ‘zwarte zondag‘.

De hoofdredacteur kust de Turkse vlag terwijl hij wordt afgevoerd – bron: EPA

Geestelijke

De mediabedrijven, tv-station Samanyolu en Zaman – die regelmatig het bewind van Erdogan (zeer) kritisch tegen het licht houdt – zijn verbonden aan de islamitische geestelijke Fethullah Gülen, een voormalige medestander van Erdogan, maar sinds langere tijd een gezworen vijand.

De invloedrijke geestelijke, die sinds 1997 in Amerika woont, was met zijn miljoenen aanhangers in Turkije een belangrijke ondersteunende factor voor de macht van Erdogan en zijn AK-partij. Maar intussen liggen beide mannen met elkaar in de clinch. Erdogan verdenkt Gülen ervan dat hij zijn regering door middel van deze opnames wil ondermijnen.

Gülen heeft het beleid van de regering weliswaar sterk veroordeeld, maar spreekt tegen dat hij uit is op een staatsgreep. Erdogan voelt zich bedreigd en doet er alles aan om de invloed van de beweging in te perken. Zo heeft hij de overheid proberen te ‘zuiveren’ van Gülen-aanhangers, omdat deze de staatsveiligheid in gevaar zouden brengen.

De laatste actie tegen bedrijven van de invloedrijke islamitische geestelijke – zijn beweging heeft bijvoorbeeld ook diverse instellingen in Nederland – komt niet als een verrassing. Er verschenen een aantal dagen voor de arrestatiegolf al berichten dat Erdogan van plan was maatregelen te nemen tegen zijn rivaal en aanhangers. Volgens de president maken zij deel uit van een terroristisch netwerk dat maar wat graag een staatsgreep wil plegen.

Vrije pers

Turkije staat al een tijdje bovenaan internationale lijstjes met landen waar de meeste journalisten vastzitten.

De persvrijheid komt met de laatste operatie steeds verder onder druk te staan. ‘Deze operatie gaat in tegen de Europese waarden en standaarden die Turkije zelf wil invoeren,’ luidt de reactie uit Brussel.

De inval in gebouwen en kantoren van de oppositie kon ook in eigen land op stevig protest rekenen. Medewerkers en demonstranten probeerden te voorkomen dat arrestatieteams het kantoor van Zaman zouden betreden. Een eerste inval wisten zij daarmee te verijdelen, maar bij een tweede poging drongen de agenten toch het kantoor binnen. ‘De vrije pers kan niet het zwijgen worden opgelegd,’ was te lezen op een van de omhooggehouden borden. Toen hoofdredacteur Dumanli werd afgevoerd, klonk het: ‘We zijn trots op je’.

Wat moet er nu gebeuren met de onderhandelingen met kandidaat-EU-lid Turkije, en met de geldstromen die in zuidoostelijke richting gaan? Volgens Kamerleden Pieter Omtzigt (CDA) en Mark Verheijen (VVD) is dat wel duidelijk: de geldstromen moeten in elk geval worden opgeschort of beperkt.

Het gaat echt de verkeerde kant uit, vinden zij. Turkije ontvangt als kandidaat-lid van de EU meer dan 600 miljoen euro per jaar om te kunnen voldoen aan allerlei eisen.