De AK-partij van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan is onderhandelingen begonnen met oppositiepartijen en over het veranderen van de Turkse grondwet. Duidelijk is dat de wetswijziging meer macht moet toewijzen aan de president.
‘We moeten collectief aan een nieuwe grondwet werken in lijn met de behoeften van dit land,’ zei een woordvoerder van de AK-partij, nadat de partij afgelopen zondag bijna 50 procent van de stemmen behaalde.
Overstap
Het lijkt erop dat delen van de achterban van andere partijen zijn overgestapt naar de AK-partij van Erdogan, schrijft The Economist. Vooral religieus-conservatieve Koerden, nationalistische Turken en islamisten van kleinere partijen zouden hun stem aan Erdogan hebben gegeven.
Ook in Nederland lijkt de steun voor Erdogan groot: van de in Nederland woonachtige Turken, stemde een overweldigende 70 procent op de AK-partij, bijna 5 procent meer dan bij de verkiezingen in juni.
De grondwetswijziging is een van de speerpunten van Erdogans campagne geweest. De AK-partij wil een presidentieel systeem instellen, in plaats van het huidige parlementaire systeem. Met het nieuwe systeem zou de president (Erdogan dus) uitvoerende bevoegdheden krijgen, en niet alleen ceremoniële. ‘De discussie rondom de grondwet moet nu de prioriteit van het parlement hebben’ zei Erdogan woensdag tijdens een persconferentie.
Referendum
De AK-partij heeft 317 zetels van de 550 zetels in het parlement gehaald: dat is niet genoeg om op eigen houtje een grondwetswijziging door te voeren. Daarvoor zijn twee derde van de zetels nodig, dus 367. Met dit zetelaantal kan de partij ook geen referendum in het leven roepen. Daarvoor zijn 330 zetels nodig. De AK-partij zal dus toch de steun van anderen moeten vergaren.
Een woordvoerder van de sociaaldemocratische CHP, de belangrijkste oppositiepartij, heeft al laten weten dat de partij best over de grondwet wil praten, maar dat een wijziging naar een presidentieel systeem wat hen betreft is uitgesloten, meldt Hurriyet.
De CHP en de AK-partij hebben in de periode 2002-2004 wel met elkaar samengewerkt bij voorstellen voor wetswijzigingen die ervoor zouden zorgen dat het land beter binnen de Europese Unie zou passen.
Die samenwerking zou nieuw leven in kunnen worden geblazen, maar de wijziging van het parlementaire systeem op de manier dat Erdogan dat wil blijft een struikelblok. CHP-leider Kemal Kilicdaroglu heeft al vaker laten weten dat een ‘verdere centralisering van de uitvoerende macht de pluralistische democratie van Turkije in gevaar brengt’, en dat de partij dat dus niet steunt. Erdogan zal het dus waarschijnlijk in andere hoeken moeten zoeken.
Ook de Koerdische HDP-partij laat weten het presidentiële model van Erdogan niet te zien zitten: ‘Er is geen ruimte om vrijheidsbeperkende structuren zoals het eenmansmodel te bespreken,’ zegt een woordvoerder. ‘Dat is niet wat de maatschappij nodig heeft’. De partij blijft een voorstander van het huidige parlementaire systeem.