Rusland heeft een stokje voor het door Nederland gewenste MH17-tribunaal gestoken. Welke opties zijn er nu nog over om de daders toch te kunnen berechten?
Tot teleurstelling van de Nederlandse regering komt er voorlopig geen speciaal MH17-tribunaal. Rusland liet al meerdere keren weten niets in een dergelijk tribunaal te zien en gebruikte daarom een ‘veto’ in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Toch zijn er nog verschillende andere opties om de daders te berechten met ieder voor- en nadelen. ‘Mijn devies is: “Wacht eerst de feiten af,” zegt Jill Coster van Voorhout van het The Hague Institute for Global Justice. ‘Het succes van de verschillende mogelijkheden hangt namelijk af van de uitkomsten van de twee onderzoeken naar de oorzaak van de crash en de verantwoordelijk te houden personen of mogelijk staten,’ zegt Coster van Voorhout. Op verzoek van elsevier.nl schetst ze zes opties voor een alternatieve berechting van de daders:
- Een internationaal tribunaal dat wordt opgericht met de steun van twee derde van de lidstaten van de Verenigde Naties: geniet internationaal draagvlag en legitimiteit. De VN kan eventueel sancties gebruiken als niet wordt meegewerkt met het tribunaal. Maar dit plan is in de praktijk moeilijk te realiseren, aangezien twee derde van de 193 VN-leden het plan zal moeten steunen.
- Een tribunaal van getroffen landen: de vijf landen die de krachten hebben gebundeld in het Joint Investigation Team, Nederland, Oekraïne, Australië, Maleisië en België, kunnen zelf een tribunaal oprichten. Dit zou een unicum zijn. Het lastige is dat de oprichters tevens de getroffen landen zijn. Hiermee kunnen er twijfels ontstaan over de onafhankelijkheid van het tribunaal.
- Nederlandse rechtbank: Nederland heeft de mogelijkheid om zelf internationale misdrijven in eigen land te berechten. Ook hier zal mogelijk gesteld worden dat Nederland als getroffen land niet onafhankelijkheid kan zijn bij de berechting.
- Een ander land dat niks met de tragedie te maken heeft, neemt de berechting op zich. Hier zijn er geen problemen voor de legitimiteit. Maar welk land zal de kosten en toch ook de mogelijke consequenties van de politieke gevoeligheden willen dragen?
- Internationaal Strafhof: kan de berechting op zich nemen op verzoek van het land waar het misdrijf is gepleegd: Oekraïne. Oekraïne zond wel eerder een situatie ter onderzoek naar het Strafhof, maar deze nog niet.
- Internationaal Gerechtshof: Als uit onderzoek blijkt dat een staat verantwoordelijk is voor de daad, kan het Internationaal Gerechtshof de zaak op zich nemen. Dit kan alleen wanneer de betreffende staten de jurisdictie van het Gerechtshof accepteren.