Treinschutter Ayoub El Kahzzani kon zich net als ieder ander vrij door Europa bewegen. De mislukte aanslag in de Thalys doet de discussie over de grensvrije Schengenzone weer opleven.
Het vrije verkeer van personen, goederen, kapitaal en diensten vormt één van de fundamentele aderen van de Europese Unie. De Schengenakkoorden uit 1985 garanderen dat Europeanen tegenwoordig in 26 landen onbelemmerd kunnen reizen, handelen en zich kunnen vestigen.
Schaduwzijde
De schaduwzijde is dat kwaadwillenden zonder systematische grenscontroles veel minder snel tegen de lamp lopen. Daarnaast legt het vrije interne verkeer een extra grote druk op de bewaking van de buitengrenzen.
Als die bewaking niet in orde is, loopt de Schengenzone gevaar. De migratiestromen naar Europa hebben de afgelopen jaren aangetoond dat de Europese buitengrenzen lek zijn. Het is dus niet verwonderlijk dat daarmee de discussie over de werking van de Schengenverdragen weer opspeelt. Kan de veiligheid van Europeanen nog worden gegarandeerd in een Schengenzone die ernstige tekortkomingen toont?
Thalys
De 25-jarige Marokkaan Ayoub El Khazzani kwam in 2007 in Spanje aan en reisde sindsdien zonder probleem door Europa. Vermoedelijk is hij tussendoor in Syrië geweest en kwam hij weer terug in Europa.
Niemand hield hem tegen toen hij afgelopen vrijdag met een kalasjnikov de Thalys instapte. De mislukte aanslag doet de discussie over het gebrek aan permanente grenscontroles weer opleven.
De Belgische premier Charles Michel vroeg zich openlijk af of de Schengenakkoorden niet aangepast moeten worden.
Tijdelijke grenscontroles zijn op dit moment wel mogelijk, maar zijn gebonden aan strenge regels. Zo mag de marechaussee nu maximaal twee treinen per dag op hetzelfde traject controleren. CDA-Kamerlid Peter Oskam vindt dat de Europese regels op dit moment ‘te streng worden geïnterpreteerd’.
De PVV gaat een stap verder en wil helemaal van het Schengenakkoord af. De partij van Geert Wilders pleit al langer voor een Nederlandse uittreding uit de Schengenzone (en de Europese Unie). Ook oud-PVV-Kamerleden Louis Bontes en Joram van Klaveren willen het vrij verkeer in de Schengenzone weer aan banden leggen. Volgens de Kamerleden is dat noodzakelijk om de ‘groeiende terreur en asielproblematiek het hoofd te bieden,’ schreven zij in een brief aan het kabinet.
Possible movements of alleged train gunman pic.twitter.com/DNMBE7qmqG
— AFP News Agency (@AFP) August 24, 2015
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Niet onderhandelbaar
Hoewel de kritiek op het Schengenverdrag zo oud is als het verdrag zelf, lijkt de kans klein dat de Europese Unie er naar zal luisteren. Een woordvoerder van de Europese Commissie noemde de fundamentele principes van Schengen ‘niet onderhandelbaar’. Volgens Brussel geven de noodinstrumenten die in het systeem zijn ingebouwd, voldoende bescherming tegen bijvoorbeeld terreurdreiging. Zo kunnen landen maximaal dertig dagen hun grenzen sluiten, maar moeten ze daarna de controles weer opheffen.
De conclusie is dat een aanpassing van het Schengenverdrag geen realistische optie is. Landen die de eigen grenzen koste wat kost permanent willen sluiten, hebben geen andere optie dan de Schengenzone te verlaten.