De zelfmoord van de Britse verpleegster, Jacintha Saldanha, die er grandioos intuinde toen twee Australische grapjassen deden alsof ze koningin Elisabeth II waren, toont aan hoe enorm sterk het schaamtegevoel is.
De verpleegster, 46, moeder van twee kinderen, werkte in het King Edward VII ziekenhuis waar Kate naartoe ging, toen ze zich door haar zwangerschap niet zo lekker voelde.
Saldanha dacht dat ze echt de koningin aan de telefoon had en gaf het gesprek dus door aan de dienstdoende artsen, die bereidwillig allemaal informatie doorgaven.
Onwaarschijnlijk
Nu is het best onwaarschijnlijk dat de koningin zelf belt. Eerder belt ze helemaal niet en krijgt ze haar informatie op een andere manier. Of ze laat een onderknuppel bellen.
Aan de andere kant, prins Bernhard belde zelf ook, op het einde van zijn leven, dus waarom zou Elisabeth II dat niet doen?
De meeste mensen zouden achterdochtig reageren en eigenlijk pleit het voor de verpleegster dat ze dat niet deed. Bovendien schijnt dat ziekenhuis populair te zijn bij de zogeheten royals, dus geen wonder dat ze erin tuinde.
Aangeleerd
Schaamte is een interessant, want aangeleerd gevoel. Je wordt er niet mee geboren. Volgens de socioloog Johan Goudsblom is schaamte ‘een ellendig gevoel van onvolkomenheid en tekort schieten’. Het is ‘sociale pijn’. Je hebt je anders gedragen dan de groep, je valt er buiten, je hoort er niet meer bij.
In het geval van deze verpleegster is het zelfs vermeende sociale pijn, want niemand – zelfs ‘het paleis’ had niet geklaagd – nam haar haar vergissing kwalijk, behalve zijzelf. En wel zo sterk, dat ze niet wilde doorleven met dat gevoel.
Uitlachen
Je zou als grappenmaker natuurlijk beter even kunnen nadenken over de impact die je Strapatzen kunnen hebben. Iemand erin laten lopen is de makkelijkste vorm van humor.
Je kunt je zelfs afvragen of het echt grappig is: iemand uitlachen die bij de neus wordt genomen. Wat is daar eigenlijk zo leuk aan? Het is flauw en primitief, zo’n overdrachtelijke bananeschil neerleggen en maar lachen als iemand uitglijdt.
Aanstichters
De twee dj’s beschaamden deze verpleegster, want voor schaamte heb je meestal aanstichters nodig. De angst voor schaamte, of om te worden beschaamd, verklaart deels het succes van interviewer Rutger Castricum.
Zeker sinds zijn behandeling van Ella Vogelaar, voormalig minister voor Wonen en Wijken, weet iedereen die hem ziet aankomen dat ze in de zeik kunnen worden genomen. Dat geeft een uitermate ongemakkelijk gevoel. Als je je schaamt, wil je je klein maken, wegkruipen, ja, er zelfs helemaal niet meer zijn. Zo groot is de pijn om de al dan niet vermeende sociale uitsluiting.
Terwijl de Australische dj’s hun practical joke supergeslaagd vonden – ze noemden het zelfs het hoogtepunt van hun loopbaan – how low can you go, maakte de verpleegster er maar liever een einde aan. Daarmee draaide ze die twee grappenmakers van downunder de mooiste loer die ze zich had kunnen denken: die schamen zich nu namelijk diep. Jammer alleen dat het op deze manier moest.