De Iraanse president Rohani toont zich in New York een slimme diplomaat. Maar hij is niet degene die het werkelijk voor het zeggen heeft in Iran. Op de lange termijn zal daar de harde hand van de islamisten toch weer regeren..
Het circus van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York is weer op gang gekomen. Clowns en vossen uit het islamitische Iran zijn er de smaakmakers.
Tot voor kort was president Mahmoud Ahmadinedjad dat, met zijn bizarre uitspraken. Hij had last van de grootheidswaanzin. De meeste Iraniërs geneerden zich voor deze schaamteloze president.
Briljante constructie
Ahmadinedjad is verdwenen. Hassan Rohani, gepromoveerd in de flexibiliteit van sharia, is de nieuwe president van Iran. Hij onthoudt zich van vreemde en beledigende uitspraken. Niet voor niets heeft hij in Iran de bijnaam ‘de sjeik van de diplomatie’.
Maar is de Iraanse president de echte machthebber, de soeverein van Iran? Nee, dat is ayatollah Ali Khamenei. Hij onderhandelt met niemand. Het is een briljante constructie: anderen voeren het buitenlandbeleid uit dat de leider heeft uitgestippeld.
De wil van de leider
Iraanse presidenten praten vaak in bewoordingen die de leider goedkeurt. Maar wordt het een fiasco, dan laat de leider – uiteraard indirect – weten dat zij zijn lijn niet hebben gevolgd.
Dat is precies het probleem: hoe moet het Westen met Iran praten? Niemand in het Westen kan precies achterhalen of het beleid van een president overeenkomt met de wil van de leider van Iran. De wil van de leider van Iran valt niet vast te stellen, omdat hij niet aan de onderhandelingstafel zit.
Worstelaar
Khamenei had vorige week een ontmoeting met de commandanten van de Revolutionaire Garde. Volgens Khamenei moet een revolutionair soms ‘heroïsche flexibiliteit’ tonen.
Hij vergeleek dat met de tactieken van een worstelaar tijdens een wedstrijd. De worstelaar toont soms enige flexibiliteit om de tegenstander te verslaan. In gewonemensentaal zegt Khamenei dat zijn regime een tactische flexibiliteit in verhouding tot het Westen gaat tonen.
Succesvol
De grenzen van deze heroïsche flexibiliteit liggen bij het opheffen van alle sancties tegen het Iraanse regime, in ruil voor openheid aangaande het nucleaire project. De heroïsche flexibiliteit is natuurlijk tijdelijk. Want de worstelaar wil uiteindelijk winnen.
Welbeschouwd zijn de sancties tegen het Iraane regime buitengewoon succesvol.
Is Obama bereid om zijn dure wapen – de sancties – zomaar uit handen te geven? Als hij dat doet, kan Khamenei het einde van de heroïsche flexibiliteit aankondigen. En dan beginnen we weer van voor af aan.
Duizenden levens
Daarna wordt een militaire confrontatie onontkoombaar. Dus als Barack Obama zonder reële, controleerbare garanties de sancties opheft, legt hij een stevig fundament voor een militaire confrontatie met Iran.
De Iraanse nationalistische figuren die erg blij zijn met Rohani, vergeten welke prijs Iran in de toekomst zal betalen wanneer Khamenei het einde van dit heroïsche flexibele beleid aankondigt. Ook Obama zal met een eventuele fout duizenden levens in gevaar brengen.
Volksopstand
Obama kwam in zijn toespraak bij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de veiligheidswensen van de ayatollahs ruimschoots tegemoet: ‘We zijn niet uit op een wisseling van de macht en we respecteren het recht van het Iraanse volk op toegang tot vreedzame nucleaire energie.’
Dit was ook de kern van Obama’s beleid tijdens de vreedzame volksopstand in 2009. Daarom riepen de demonstranten: ‘Obama, ben je met ons of met hen?’ Met die laatsten bedoelden ze de politieke machthebbers van Iran. President Obama liet de demonstranten in de steek.
Capituleren
President Rohani, de sjeik van de diplomatie, is een zeer ervaren vos. Hij komt uit de veiligheidssector van het regime en was tot voor kort zelfs de afgezant van Khamenei in de Iraanse Veiligheidsraad. Is hij oprecht in wat hij zegt? Hij is een vos.
De vraag is eerder in hoeverre Khamenei bereid is om te capituleren. Khamenei – en niet Rohani – bepaalt de grenzen van de heroïsche flexibiliteit. Wat moet het Westen dan doen?
Het Westen moet onderhandelen met het Iraanse regime. Maar ze moeten hun sterke wapen, de sancties, uit handen geven wanneer Khamenei volledig en onvoorwaardelijk capituleert op het gebied van zijn atoomvisioenen.
Sharia
De oorlog tussen Iran en Irak bood imam Khomeini de gelegenheid om tegenstanders te onderdrukken. En Khamenei creëerde zijn eigen internationale conflict: het nucleaire project. Maar het Iraanse probleem is niet het nucleaire project.
Het islamitische regime zelf vormt het probleem van het Iraanse volk: de tirannie, het gebrek aan vrijheid en rechtsstatelijkheid, en de toepassing van sharia-regels. De onderhandelingen tussen het Westen en Iran gaan niet langer over mensenrechten. De onderhandelingen zijn bedoeld om een probleem op te lossen dat het Iraanse volk helemaal niet betreft.
Vrijheid
En het huidige beleid van de Iraanse leider? Elke vorm van politiek brengt specifieke risico’s met zich mee: heroïsche flexibiliteit zou zomaar kunnen veranderen in echte heroïek van een volk dat dorst naar vrijheid.
De slimme vos in New York zou met zijn zachte retoriek tegemoet kunnen komen aan de kortzichtige nationalistische gevoelens van sommige Iraniërs. Maar op de lange termijn regeert in Iran gewoonlijk de harde hand van de islamisten. Dan zullen de Perzen weer teleurgesteld zijn.
De Perzen zijn meesters in het bedenken en uitvoeren van eigen teleurstelling.