Ontwikkelingen in het Midden-Oosten zijn per definitie onvoorspelbaar. Maar vaststaat dat de weg naar erkenning, macht en geld is geplaveid met doden en gewonden.
De kaart van het Midden-Oosten is drastisch aan het veranderen. In 1989 verdween de wereld zoals die in 1945 was gevormd. De oude vertrouwde wereld is niet meer.
De Sovjet-Unie viel uiteen; na bijna tweehonderd jaar Russische heerschappij werden verschillende islamitische volkeren soeverein – wat ze tot dan in feite nooit waren geweest. Ze vielen onder Perzië of onder het islamitische kalifaat. In sommige gebieden brak een burgeroorlog: in Tadzjikistan kwamen tijdens de burgeroorlog ruim tweehonderdduizend mensen om.
Annexatie
Ook Europa veranderde radicaal. De burgeroorlog in Balkan bracht nieuwe soevereine volkeren voort. De eenzijdige erkenning van Kosovo door het Westen leidde tot het ontstaan van een nieuwe situatie binnen de internationale betrekkingen.
De Russische president Vladimir Poetin deed bij de annexatie van de Krim een beroep op de casuïstiek van Kosovo. Ook in Afrika ontstonden nieuwe landen.
De nationalisten in het Midden-Oosten denken dat dit alles door de Verenigde Staten en Israël is bedacht, terwijl deze toestand het resultaat is van de nieuwe wereldorde – dat wil zeggen: wanorde, of soms zelfs helemaal geen orde. En nu begint het Midden-Oosten zelf uit elkaar te barsten.
Sektarische strijd
De geruchtenmachine draait op volle toeren, omdat de premier van Israël Benjamin Netanyahu zich heeft uitgesproken voor een onafhankelijk Koerdistan. Netanyahu is een realist. Daarom wees hij op ‘de politieke stabiliteit die de Koerden in het noorden van Irak hebben weten te creëren, terwijl de Arabische rest van het land wordt verscheurd door sektarische strijd tussen soennieten en sjiieten’.
Hier zien we hoe de realpolitik werkt: ‘We zouden het Koerdische streven naar onafhankelijkheid moeten steunen. De Koerden vormen een strijdend volk dat zijn politieke toewijding en gematigdheid heeft bewezen en politieke onafhankelijkheid verdient.’
Bondgenootschap
Israël wil een bondgenootschap construeren met Koerdistan, Jordanië, Egypte en de Golfstaten. Informeel bestaat dit bondgenootschap al.
Een paar dagen na Netanyahu’s uitspraak sprak president Massoud Barzani van de Koerdische Autonome Regio in Noord-Irak met de BBC over de toekomst van Irak. Barzani zei dat hij binnen enkele maanden een referendum wil houden over onafhankelijkheid van Koerdistan.
Referendum
Irak bestaat volgens Barzani de facto niet langer. Inderdaad, de Iraakse staat heeft niet het vermogen om zelf het parlement bijeen te roepen voor een serieuze vergadering. Nog steeds heeft Irak geen nieuwe premier, president of parlementsvoorzitter gekozen, terwijl al maanden geleden verkiezingen werden gehouden.
Amerika is tegen de opdeling van Irak in verschillende gebieden of landen. En het is maar de vraag of Barzani daadwerkelijk een referendum wil houden. Als hij wel een referendum houdt, dan staat de uitslag al vast: een meerderheid van de Koerden wil een onafhankelijk, soeverein Koerdistan.
Barzani heeft de afgelopen tijd ook geïnvesteerd in Syrisch Koerdistan. De Koerden daar werden van wapens en geld voorzien om aan twee fronten te vechten: tegen de islamisten en tegen het regime van Assad.
Droom
Ze vechten alleen in hun eigen gebied. Na de onafhankelijkheid zou ook Syrisch Koerdistan zich bij de nieuwe onafhankelijke Koerdische staat kunnen aansluiten. De droom van een groot Koerdistan komt dichterbij.
Dan zijn er nog twee gebieden over: Iran en Turkije. Iran is tegen de plannen van Barzani, en Turkije is ook niet erg enthousiast.
De vraag is of Barzani daarmee enorme risico’s neemt voor Koerden en voor Koerdistan? Er zijn risico’s verbonden aan een onafhankelijk Koerdistan:
1. De Iraakse regering krijgt al wapens uit Iran en uit Rusland. Poetin heeft vijf straaljagers van het type sukhoi aan Irak geleverd. Irak beweert daarvoor piloten te hebben. Teheran heeft Bagdad nog eens zeven sukhois geschonken. Daarin zullen naar alle waarschijnlijkheid Iraanse piloten vliegen. Binnenkort zullen we getuige zijn van luchtbombardementen op de ISIS-terroristen.
2. Zodra de Iraakse regering met hulp van Iran een einde heeft gemaakt aan ISIS, gaat Irak voor miljarden aan wapens kopen van China, Rusland en Iran. De ayatollahs zullen een perfect veiligheidssysteem inrichten voor Bagdad. En dan zijn we weer een paar jaar verder.
Intussen zal Rusland geen wapens verkopen aan Koerden. De Verenigde Staten kunnen de Koerden slechts diplomatieke steun geven. Zodra Europa Koerdistan erkent, zal ook Moskou delen van Oekraïne als soevereine staat erkennen die later aansluiting zouden zoeken bij Moskou.
Daarom zal Europa niet snel geneigd zijn om Koerdistan te erkennen. Bovendien zal ook Turkije dat besluit belemmeren. Teheran ten slotte zal de staat Koerdistan als een verlengstuk van Israël beschouwen: Israël wordt dan op een bepaalde manier een buurland van Iran, zoals Iran via Zuid-Libanon, Gaza en Syrië een buurland van Israël is.
3. Wanneer het Irak van de sjiieten over voldoende kracht beschikt om de Koerden aan te vallen, zal Bagdad dat ook doen, met nieuwe Russische wapens en goed getrainde militairen. Wat van Koerdische staat overblijft, is moeilijk te voorspellen. Koerdistan wordt weer een oorlogsarena.
Niet erg vreedzaam
Natuurlijk kan het geheel anders lopen. Een voorspelbare geschiedenis is immers geen geschiedenis. Dit waren de mogelijke scenario’s.
Tja, de wereld ziet er niet erg vreedzaam uit. Er zullen nog meer doden en gewonden vallen voor erkenning van identiteiten, machten, en geld.
De mogelijke scenario’s rond ISIS bespreek ik maandag in mijn blog.