Het is in ieders belang dat de strijd in de Oost-Aziatische wateren niet uitmondt in een gewapend conflict. China moet als grootste en machtigste land in de regio het voortouw nemen.
Nederland heeft al tientallen jaren een grensconflict met Duitsland. De landen zijn het oneens over de grens in de Eems, die volgens Nederland in het midden van de rivier loopt en volgens de Duitsers vlak voor onze wal.
Jarenlang was dit een papieren conflict, totdat Duitsland de Eemsmonding vol windmolens wilde zetten. Nu maken de juristen overuren. Maar de kans dat beide landen naar de wapens grijpen, is gelukkig nihil.
De economische belangen tussen Nederland en Duitsland zijn zo groot dat een conflict over een paar windmolens ondenkbaar zou zijn.
Zandbanken
Aan de andere kant van de wereld zijn er ook grensconflicten. In de Oost- en Zuid-Chinese Zee betwisten China, Japan, Zuid-Korea, Taiwan, Indonesië, Maleisië, de Filipijnen, Singapore en Brunei de zeggenschap over tientallen eilandjes, riffen en zandbanken.
Het is een conflict over visgronden, mogelijke olie- en gasvoorraden en vooral over macht. Wie de rotspunten bezit, controleert de zee eromheen.
De afgelopen maanden zijn de spanningen in de regio flink opgelopen. Wie denkt dat dit louter een probleem is van de betrokken landen, vergist zich. China en Japan zijn de tweede en derde economie ter wereld. Meer dan de helft van alle goederen- en passagiersstromen ter wereld loopt door dit gebied. Een conflict hier zal de wereldeconomie ontwrichten.
Wapengekletter
De ruzie tussen China en Vietnam lijkt zich in een time-out te bevinden. De verhoudingen tussen deze communistische staten kreeg een opdoffer toen op 1 mei een Chinees boorplatform werd verplaatst naar een deel van de zee dat zowel door China als Vietnam wordt geclaimd als onderdeel van hun exclusieve economische zone.
Het leidde niet alleen tot anti-Chinese protesten in Vietnam, die lelijk uit de hand liepen. Het leidde ook tot wapengekletter op zee, waarbij beide landen elkaar beschuldigden van opzettelijke aanvaringen.
Het goede nieuws is dat China dinsdag aankondigde dat het boorplatform uit het omstreden gebied wordt teruggetrokken. Officieel omdat de proefboringen zijn afgerond en het platform voor het tyfoonseizoen naar ondiepe wateren wordt verplaatst.
‘Onbetwist’
Het slechte nieuws is dat de twee proefboringen van het Haiyang Shiyou 981-platform de aanwezigheid van olie- en gasvoorraden heeft aangetoond, wat de inzet van het conflict opnieuw verhoogt.
Verontrustend is de terminologie die het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken woensdag gebruikte. Het sprak van activiteiten van het boorplatform ‘in een onbetwist gedeelte van China’s binnenwateren’.
Er valt veel te zeggen over de bittere woordenstrijd tussen China en zijn buurlanden over de zeggenschap over de zee. Maar om nou te zeggen dat er sprake is van een onbetwist gebied, nee.
Vorig jaar ontmoette ik een Japanse admiraal, die stellig beweerde dat internationale bemoeienis met de Senkaku-eilanden, die China Diaoyu noemt, onnodig is omdat volstrekt duidelijk is dat de eilandengroep onder Japanse soevereiniteit valt.
Louter verliezers
Het is die stelligheid die deze conflicten zo gevaarlijk maakt. Alle betrokken landen zijn overtuigd van hun eigen gelijk en voeren historische argumenten aan die dat moeten onderbouwen.
Zolang sprake is van een woordenstrijd, is er niet veel aan de hand. Als de partijen voldongen feiten creëren om hun standpunt te versterken, is er wel een probleem. En de realiteit is dat alle vrijwel alle partijen druk bezig zijn om nieuwe feiten te creëren die de status quo doorbreken. Het Chinese olieplatform is daarvan een duidelijk voorbeeld.
China moet als grootste en machtigste land in de regio het voortouw nemen. Verdere escalatie is een spel met louter verliezers. Daarbij heeft Peking als grootste exporteur ter wereld het meeste te verliezen bij een gewapend conflict.
Als het regionale samenwerking serieus neemt, moet het samen met zijn buren omstreden gebieden exploiteren – niet alleen.