Netanyahu heeft zich met zijn openlijke kritiek op Obama tijdens zijn toespraak in het Congres gedragen als een olifant in een porseleinkast. Maar zijn bezwaren tegen een ‘slechte deal’ met Iran snijden hout, zo zal ook Obama moeten erkennen.
De opvattingen van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu en die van de Amerikaanse president Barack Obama over de onderhandelingen over het Iraanse nucleaire programma staan haaks op elkaar. Netanyahu heeft immers liever geen deal dan een slechte, terwijl Obama de voorkeur heeft voor de laatste optie.
In plaats van geen of een slechte deal, zou een goede deal natuurlijk het beste zijn. De verhoudingen tussen Obama en Netanyahu zijn echter zo verslechterd dat er nauwelijks nog overleg is over een betere deal.
De vijf permanente leden van de Veiligheidsraad plus Duitsland lijken het eens te worden met Iran over een deal. In ruil voor het geleidelijk opheffen van de sancties mag Iran zijn kernprogramma uitsluitend nog aanwenden voor vreedzame doeleinden. Internationale inspecteurs zullen erop toezien dat Iran zich aan zijn woord houdt.
Netanyahu wijst deze mogelijke deal af. Iran zou immers nog steeds uranium mogen verrijken in 16.500 centrifuges. Dit is een concessie aan Iran, want in een VN-resolutie uit 2010 werd nog gesproken van een totaal verbod op uraniumverrijking. Aangezien verrijking zowel kan worden gebruikt voor vreedzame als voor militaire doeleinden, is dit een ongewenste concessie.
Ongemak
En dan is er nog een tweede bezwaar. In de deal waarover nu wordt onderhandeld, zal Iran na tien of twaalf jaar helemaal geen last meer hebben van restricties op zijn kernprogramma. Zelfs sommige Democraten in het Congres vinden die termijn van een decennium veel te kort.
Er is meer ongemak. Obama stelt keer op keer dat een deal met tekortkomingen beter is dan geen deal, omdat Iran zonder inspecties de voorbereidingen voor de vervaardiging van een kernwapen kan treffen zonder dat iemand dat in de gaten heeft. Obama gaat er dus kennelijk vanuit dat inspecties waterdicht zijn.
De geschiedenis leert echter dat dit niet het geval is. Noord-Korea stond inspecties toe, maar dat belette het land niet om in het geheim een kernwapen te ontwikkelen. Inspecties hoeven Iran er dus niet van te weerhouden om een kernwapen te ontwikkelen.
En dan is er nog iets. Obama lijkt ervan uit te gaan dat een deal Iran ertoe zal brengen om zijn gedrag te matigen. Maar waarom zou dit het geval zijn? Het regime in Teheran is immers om religieuze redenen vervuld van antisemitisme en spreekt openlijk de wens uit om de staat Israël te vernietigen.
De steun aan terroristische groeperingen, zoals bijvoorbeeld Hezbollah in Syrië en Hamas in de Palestijnse Gazastrook, spreekt hier boekdelen. Zouden de ayatollahs in ruil voor een verlichting van de sancties opeens bereid zijn om de antisemitische passages in de Koran over te slaan?
Monsterverbond
Obama hoopt ook dat een deal met Teheran het huidige monsterverbond van de Verenigde Staten met Iran in de strijd tegen IS in Irak en Syrië zal bestendigen. Dit is een curieuze redenering. Ook zonder een deal zal Iran immers IS bestrijden, omdat het graag zijn invloed in het verdeelde Irak en Syrië wil vergroten.
Iraanse elitetroepen strijden zij aan zij met het Iraakse leger tegen IS, maar dat betekent nog niet dat een grotere Iraanse invloed in Irak een betere optie is dan de IS-barbarij. Ook al zou IS worden verslagen, dan nog heeft het sjiitische Iran veel te winnen bij een oorlog in Irak tussen soennieten en sjiieten.
In plaats van geen deal of een slechte deal zou het beter zijn om te streven naar een goede deal. Juist nu de economische sancties tegen Iran bijten en de olieprijs laag is, zou Iran wel eens bereid kunnen zijn tot meer concessies. Misschien is Iran wel bereid om helemaal af te zien van een nucleair programma in ruil voor gecontroleerde import van verrijkt uranium voor medische doeleinden.
Als dat lukt, zouden soennitische landen als Saudi-Arabië, die net als Israël vrezen dat Washington te veel concessies heeft gedaan, misschien wel bereid zijn af te zien van kernwapens. Obama, tel uit je winst.
Benjamin Netanyahu heeft zich met zijn openlijke kritiek op Obama tijdens zijn toespraak in het Congres gedragen als een olifant in een porseleinkast. President Obama zal echter toch moeten erkennen dat Netanyahu’s bezwaren tegen een slechte deal hout snijden.