Steeds meer luchtvaartmaatschappijen kozen er de afgelopen maanden voor om het luchtruim boven het oosten van Oekraïne te vermijden. Hoe veilig is immers een luchtruim boven een gebied dat niet langer door de machthebbers in Kiev kon worden gecontroleerd?
Toen de Boeing 777-200 van Malaysia Airlines donderdagmiddag boven de Donetsk-regio in het oosten van Oekraïne vloog, werd de bemanning begeleid door de luchtverkeersleiders van Dnipropetrovsk.
Vanuit het luchtverkeerscentrum in Dnipropetrovsk, dat onder gezag staat van de machthebbers in Kiev, werd het vliegtuig honderden kilometers door een gebied gestuurd dat al lang niet meer onder controle van Kiev staat. Dit was een door de International Civil Aviation Organization goedgekeurde route, maar zeker een kwart van de luchtvaartmaatschappijen koos uit zekerheid toch een andere weg.
Gevaarlijke situatie
Luchtvaartexperts spreken van een zeer gevaarlijke situatie. ‘Dit ongeluk laat zien dat lokale autoriteiten in Oekraïne totaal geen controle over de situatie hebben,’ zegt een expert tegen persbureau Itar-Tass.
De Oekraïense luchtverkeersleiding adviseerde de Maleisische bemanning weliswaar om op 33.000 voet te vliegen, maar dit is achteraf geen veilige hoogte gebleken. De roep om het hele luchtruim boven Oekraïne dicht te gooien wordt daarom steeds luider. De Verenigde Naties en de International Civil Aviation Organization kunnen hiervoor zorgen.
Zorgen
Onder piloten die over het oosten van Oekraïne moesten vliegen, speelden al langer zorgen over de vliegveiligheid. Maar het is onder gezagvoerders ‘not done’ om een door de maatschappij vastgestelde vliegroute te weigeren. De cockpitbemanning wordt überhaupt niet betrokken bij de risicoanalyse.
‘Het is mond houden en vliegen,’ legt een ervaren gezagvoerder op anonieme basis uit. De piloot vertelt hoe hij eens in Afghanistan gedwongen werd een lage route te kiezen. ‘Je kunt dan vanuit de bergen worden geraakt door schouderraketten.’
Kosten
Het is niet ongebruikelijk dat kosten meespelen bij een risicoanalyse. Omvliegen kost brandstof en daarmee geld. Op de route Amsterdam-Kuala Lumpur is de route via Turkije en Iran bijvoorbeeld een duur alternatief.
Een piloot vertelt al langer twijfels te hebben over de vliegroute over Oekraïne. ‘We vonden het wel vreemd dat we over Donetsk zouden vliegen terwijl we lazen dat die luchthaven vanwege gevechten gesloten is en er militaire luchtvaartuigen werden neergeschoten.’