Veel zzp’ers houden hun hoofd net boven water dankzij de fiscale faciliteiten. Die worden binnenkort aanzienlijk beperkt.
Het is een droom van veel werknemers: eigen baas worden. Geen baas meer boven je. Zelf bepalen aan welke projecten je werktijd wilt besteden. Zelf kiezen voor wie je aan de slag gaat.
Prakijk
De praktijk is weerbarstig voor een groot deel van de bijna 800.000 zelfstandigen zonder personeel. Voordat de economische crisis in 2008 toesloeg, waren er meestal genoeg opdrachtgevers om uit te kiezen. Nu droogt de opdrachtenstroom snel op.
Uurtarieven staan zwaar onder druk en daarmee ook de inkomens. Volgens het CBS heeft ongeveer de helft van de zzp’ers een persoonlijk inkomen dat net boven het sociaal minimum ligt. In 2009 bedroeg het mediane bruto inkomen van zzp’ers slechts 28.000 euro. Dit betekent dat de helft minder verdient, en de andere helft meer dan 28 mille bruto.
De hoogste inkomens verdienen zzp’ers in de ict, de bouw en de zakelijke dienstverlening. De laagste inkomens worden verdiend in de horeca, de handel en de reparatiesector.
Lage inkomens
Zzp’ers met lage inkomens houden hun hoofd vaak net boven water dankzij de vele fiscale aftrekposten, zoals afschrijvingen op auto’s, computers en andere bezittingen. Zzp’ers kunnen uiteraard ook betaalde btw terugvorderen. Daarnaast mogen ze bedragen aftrekken voor hun pensioenvoorziening. Als er dan nog een belastbaar inkomen overhouden, kunnen ze onder voorwaarden gebruik maken van de ondernemersaftrek van 7.280 euro per jaar.
Daarvoor moeten ze bewijzen dat ze minimaal 1.225 uur per jaar besteden aan hun onderneming. Dankzij alle aftrekposten hadden zzp’ers in 2009 een mediane belastbare winst van slechts 13.000 euro. Een belastbare winst van 20.000 euro is vergelijkbaar met het bruto minimumloon van een werknemer in loondienst. Geen vetpot dus.
Terugvallen
Veel zzp’ers kunnen terugvallen op andere inkomensbronnen of op een partner met een (vast) inkomen. Ruim 104.000 zzp’ers hebben naast hun ondernemersschap nog een bijbaan. Het mediane bruto huishoudinkomen van zzp’ers bedroeg daardoor in 2009 zo’n 57.000 euro bruto.
Bovendien hebben ze vaak een behoorlijke buffer. Het gemiddelde vermogen bedroeg eind 2009 circa 255.000 euro. Het gemiddelde wordt wel opgestuwd door zzp’ers met grote vermogens. Het mediane vermogen bedroeg 128.000 euro, wat bovendien grotendeels bestond uit de overwaarde van een eigen woning, die sinds 2009 fors minder waard is geworden.
Waarschijnlijk schrapt het kabinet-Rutte-II vanaf 2015 veel fiscale faciliteiten voor zzp’ers. In plaats daarvan komt er een ‘winstbox’ in de inkomstenbelasting. Zzp’ers betalen dan een vlak tarief van 28 procent belasting over hun belastbare inkomen.
Dat is goed nieuws voor de beter verdienende zzp’ers, maar slecht nieuws voor kleine schnabbelaars. Zelfstandigen met een inkomen vanaf circa 35.000 euro gaan er – soms fors – op vooruit. Weinig verdienende freelancers zullen op grote schaal op zoek moeten naar een betrekking in loondienst, of als dat niet lukt een uitkering moeten aanvragen.