Opnieuw steeg het aantal Nederlanders dat erop gokt geen zorg nodig te hebben. De verzekeraars willen een maximum stellen.
Gokken met de eigen gezondheid en de eigen portemonnee is niet ongebruikelijk in Nederland. Sterker: de afgelopen jaren gokten steeds meer Nederlanders erop dat ze geen beroep zouden doen op medische zorg. Ze hoogden het verplichte eigen risico in de zorg (dit jaar 375 euro) op met een vrijwillig eigen risico (dit jaar maximaal 500 euro).
Twaalf procent van de verzekerden (1,1 miljoen polishouders) koos dit jaar voor dat maximale eigen risico van 875 euro. Dat waren er vijf jaar geleden nog maar iets meer dan 300.000. In de praktijk blijkt slechts 10 procent dat eigen risico op te maken.
De reden van de toenemende populariteit van het eigen risico is niet moeilijk te raden: hoe hoger het eigen risico, hoe lager de jaarpremie voor de ziektekostenverzekering. Zo kan een maximaal eigen risico wel 240 euro schelen op de ziektekostenpremie van gemiddeld 1.218 euro in 2015.
Volle pond
De afgelopen jaren steeg het in 2008 ingevoerde eigen risico. Doel ervan is dat mensen minder snel een beroep doen op de gezondheidszorg en een groter deel van de kosten zelf dragen. Wie echt ziek is, betaalt algauw het volle pond. De huisarts is van dit eigen risico uitgezonderd. De laagste inkomens worden bovendien gecompenseerd met een tegemoetkoming door de gemeente.
Als het aan Zorgverzekeraars Nederland ligt, is het afgelopen met de gestage stijging van zowel het verplichte als het vrijwillige eigen risico. ‘Het verplichte eigen risico moet – vanwege solidariteit en toegankelijkheid – niet meer structureel worden verhoogd,’ schrijft de club van voormalig ChristenUnie-politicus André Rouvoet in een actieplan om de zorg te verbeteren.
De verzekeraars roepen minister van Volksgezondheid Edith Schippers (VVD) op om het totale eigen risico (verplicht en vrijwillig bij elkaar) te beperken tot 650 euro, 225 euro minder dan nu.
Oppoetsen
De vraag is wat de verzekeraars beweegt. De verzekeraars hebben de laatste jaren veel kritiek gekregen omdat ze te veel geld aan marketing zouden uitgeven, te veel geld oppotten en consumenten het bos in sturen met hun onoverzichtelijke polisaanbod: in 2015 boden de 25 zorgverzekeraars samen 71 polissen aan.
Met hun actieplan proberen de verzekeraars hun imago op te poetsen. Ze beloven een overzichtelijker en beter vergelijkbaar aanbod van polissen. Ook willen ze het gemakkelijker maken om over te stappen zonder bijvoorbeeld een persoonsgebonden budget kwijt te raken.
Hun pleidooi voor verlaging van het totale eigen risico, komt ook voort uit de wens om een socialere blos op de wangen te krijgen. Verzekeraars kregen de afgelopen jaren namelijk ook het verwijt dat ze vooral jonge gezonde verzekerden proberen te trekken. Juist die groep is gevoelig voor een fikse premiekorting in combinatie met een hoger eigen risico.
‘Remeffect’
Ouderen zullen dat minder snel doen. Chronische patiënten al helemaal niet: zij maken het bedrag altijd vol. Met één of twee behandelingen is het eigen risico al uitgegeven. Minister Schippers kondigde eerder al plannen aan om verzekeraars tegemoet te komen voor deze groep verzekerden.
Het eigen risico leidt ook in de zorg zelf tot problemen. Dat zeggen althans de huisartsen. De Landelijke Vereniging van Huisartsen rapporteerde al in 2013 dat patiënten uit financiële motieven de doorverwijzing van hun huisarts naar bijvoorbeeld het ziekenhuis vaker afslaan. Dat was nou ook weer niet de bedoeling van het eigen risico. Dat moest wel de zorgconsumptie afremmen, maar niet van zorg die nodig is.
Hoe lager het eigen risico, hoe minder het ‘remeffect’. De trend was de afgelopen jaren dan ook een oplopend eigen risico. Daar willen de verzekeraars nu vanaf.
Eerste Hulp
In de Tweede Kamer juichen de linkse partijen elk plan voor een lager of nog liever afschaffing van het eigen risico toe. Dat geldt ook voor regeringspartij PvdA. Coalitiepartner VVD wil er niets van weten. Woordvoerder Arno Rutte zegt dat het eigen risico leidt tot verlaging van de zorguitgaven.
‘Het maakt mensen bewust van de kosten van de zorg. Ze denken na en gaan naar de huisartsenpost of naar de Eerste Hulp,’ zegt Rutte. Wie zorg mijdt die wel nodig is, schiet zichzelf volgens hem in de voet doordat die zorg uiteindelijk toch nodig is.
Minister Schippers laat weten dat verzekeraars ook nu al zelf kunnen besluiten om een lager eigen risico te hanteren. Ze kunnen er bijvoorbeeld zelf voor kiezen geen polissen meer aan te bieden met de hoogste vrijwillige eigen risico’s.
Daar is volgens Schippers geen actie van de overheid voor nodig. Maar kennelijk wensen de zorgverzekeraars een scheidsrechter die van bovenaf een grens stelt.
Elsevier nummer 18, 2 mei 2015