Huizenkopers die te makkelijk aannemen dat de hypotheek wel rondkomt, zitten met een enorme strop als de bank weigert.
Het zal je maar gebeuren. Net het koopcontract voor een nieuwe twee-onder-een-kapwoning van 350.000 euro getekend, en je partner raakt haar baan kwijt.
De bank weigert daarom de hypotheek te verstrekken, één dag nadat de ontbindende clausule voor de financiering in het koopcontract is verlopen. Als koper zit je dan vast aan het koopcontract, maar zonder hypotheek hoef je niet bij de notaris aan te komen voor de overdracht.
De notaris claimt in zo’n geval namens de verkoper de gebruikelijke waarborgsom van 10 procent van de koopsom, in dit geval 35.000 euro. De bank betaalt die aan de notaris, omdat de bank daarvoor een harde bankgarantie had afgegeven. De bank gaat die 35.000 euro uiteraard binnenkort wel op u verhalen.
Restschuld
Bij de koop van een huis zit een grote strop vaak in een klein hoekje. Tussen het tekenen van het koopcontract en de definitieve overdracht bij de notaris zit in de praktijk al gauw een periode van drie tot zes maanden, soms nog meer. In die tijd kan er veel misgaan, waardoor de koper niet meer aan zijn verplichtingen kan voldoen.
Baanverlies, arbeidsongeschiktheid, andere problemen. Denk aan de doorstromer die eerst een nieuwe woning koopt, en er vervolgens achter komt dat zijn huidige woning veel minder oplevert dan verwacht, waardoor hij met een restschuld achterblijft. Banken kunnen dan moeilijk gaan doen over de nieuwe hypotheek, die eerder geen enkel probleem leek.
Achterstanden
‘Banken zijn strenger geworden, en ze nemen meer tijd om een hypotheekaanvraag te beoordelen,’ zegt directeur Antoinette Kalkman van Nationale Waarborg, een bedrijf dat bankgaranties afgeeft aan kopers. In een koopcontract is de standaardtermijn voor de ontbindende clausule voor de financiering vier tot zes weken. Nu er weer meer woningen worden verkocht, en het aantal hypotheekaanvragen fors stijgt, vergt het acceptatietraject vaak meer tijd, volgens Kalkman, ‘omdat de banken onvoldoende capaciteit hebben om alle aanvragen op tijd te behandelen’.
Kalkman signaleert dat ‘veel banken achterstanden van drie tot vier weken hebben opgelopen’. Vooral bij lastige hypotheekaanvragen, van zelfstandigen zonder personeel, en van huiseigenaren die een restschuld hebben, ontstaan vaak problemen. In sommige gevallen duurt het enkele weken tot maanden voor de koper uitsluitsel krijgt van de bank.
Is het een afwijzing? Dan is het te laat, en zit de koper met een strop van gemiddeld 30.000 tot 35.000 euro. Als de koper in gebreke blijft, kost hem dat namelijk meestal de hele waarborgsom, die bijna altijd in het koopcontract is opgenomen.
In de knel
In zeven van de tien gevallen voldoen kopers de waarborgsom met behulp van een bankgarantie, omdat lang niet alle kopers op korte termijn tienduizenden euro’s spaargeld vrij kunnen of willen maken.
Hoe vaak kopers in de knel komen met de waarborgsom, is niet bekend. Woordvoerster Jill Aalders van adviesketen De Hypotheker stelt dat het ‘binnen onze organisatie’ zelden voorkomt. ‘De Hypotheker houdt de voortgang van een financieringsaanvraag voortdurend in de gaten, zodat er tijdig kan worden ingegrepen.’
Kalkman zegt echter dat het ‘enkele honderden keren per jaar’ voorkomt dat huizenkopers hun contractuele verplichtingen niet kunnen nakomen. Het zijn volgens haar niet zozeer starters op de woningmarkt die in de problemen komen, maar doorstromers.
Lichtvaardig
Ze waarschuwt argeloze kopers om niet te snel een voorlopig koopcontract te tekenen, zonder na te denken over de dure consequenties als de hypotheek onverhoopt niet rondkomt.
Soms gaat het om kopers die te lichtvaardig denken dat de financiering wel op tijd geregeld zal zijn. Maar soms komen ze buiten hun schuld in de problemen, als de banken traag zijn met de behandeling van hun aanvraag.
Kalkman zou graag zien dat ook verkopers een waarborgsom storten bij de notaris, om kopers te beschermen, als de verkoper niet komt opdagen bij de notaris. Vaak gebeurt dat overigens niet, maar wel als de verkoper zelf geen hypotheek krijgt voor zijn nieuwe woning. ‘Ook kopers kunnen in zo’n geval schade oplopen.’
Elsevier nummer 17, 25 april 2015