Grote bedrijven verwachten dat ze over een paar jaar minder werknemers hebben door de verdere inburgering van technologie. Vooral vrouwen voelen daarvan de pijn.
Het World Economic Forum (WEF), een denktank van zakenlui, politici en wetenschappers, vroeg topmensen en personeelsfunctionarissen van bijna 400 grote bedrijven hoe zij denken dat hun sector tot 2020 verandert, en wat dat betekent voor de werkgelegenheid.
Uit de resultaten, die vandaag verschenen, blijkt dat ze vooral verwachten dat ze nog minder vaste medewerkers zullen hebben door de verdere inburgering van videobeldiensten als Skype, sneller (mobiel) internet en werken in de cloud – het online kunnen opslaan en bewerken en gegevens. Daarmee is het eenvoudiger mensen aan te nemen op projectbasis, ook als die ver weg wonen.
Daarnaast hebben de ondervraagde zakenlui grote verwachtingen voor ‘big data’. Dat is het koppelen van de groeiende hoeveelheid digitale gegevens aan programma’s die de enorme berg data kunnen analyseren. Daarmee kunnen verzekeraars bijvoorbeeld sneller fraude ontdekken. Iets verder in de toekomst zien bedrijven een rol voor verdergaande robotisering en zelfsturende auto’s, vrachtwagens en zelfs boten.
Vrees
Al die ontwikkelingen zorgen ervoor dat er al in 2020 wereldwijd miljoenen mensen minder nodig zijn om hetzelfde werk te doen. ‘Die productiviteitsgroei is bijvoorbeeld goed te zien in de Rotterdamse haven,’ zegt Henk Volberda (51). Hij is hoogleraar strategisch management aan de Erasmus Universiteit. ‘Vroeger was dat één en al fysiek werk, nu lopen er steeds meer mensen met iPads over de haven en rijden zelfsturende wagens de containers rond.’
De vrees voor het banenverlies die dat oplevert leeft al langer onder politici en vakbondslui, maar opvallend genoeg richten zij zich voornamelijk op de werkgelegenheid in fysieke arbeid. ‘Juist in kantoortuinen zullen ook banen sneuvelen,’ vertelt Volberda.
‘Tot 2020 verdwijnen naar verwachting bijna 4,8 miljoen banen in administratieve functies, tegenover iets meer dan 2 miljoen in de industrie en constructie. Die trend is al zichtbaar in Nederland.’ Hij wijst op Rabobank. Die bank maakte vorige maand bekend de komende jaren 9.000 mensen te ontslaan, waaronder veel administratief medewerkers. Concurrent ING maakte van de zomer ook al bekend mensen te ontslaan.
Vrouwen
Daarnaast is het opmerkelijk dat de ondervraagde personeelsfunctionarissen verwachten dat de technologische vernieuwing de inhaalslag van vrouwen op de werkvloer onder druk zet, of de winst van de laatste jaren zelfs ongedaan maakt.
Vrouwen werken vooral in administratieve functies, juist waar komende jaren klappen vallen. In sectoren waar vooral mensen met een bèta-achtergrond werken – denk aan ICT en architectuur – zijn vrouwen nog steeds ondervertegenwoordigd.
‘Dat geldt net zo goed op de universiteit: exacte studies blijven in de meeste gevallen een mannenbolwerk, ook al studeren er in het algemeen meer meisjes dan jongens.’ Zuur, want daar groeit de werkgelegenheid de komende jaren juist.
Als lichtpuntje ziet de hoogleraar de toegenomen hoeveelheid vrouwen die in de zakelijke en financiële dienstverlening werken of een opleiding in die richting doen. Die sector zal volgens het rapport van de World Economic Forum komende jaren, net als de ICT, meer werkgelegenheid bieden.