Tegenstanders van grote inkomensverschillen richten zich op de allerrijksten. Onterecht, want wie amper iets bezit, lijdt niet aan ongelijkheid, maar aan armoede. Gelukkig neemt die in rap tempo af.
En de triomftocht van de Fransman Thomas Piketty duurt voort. De Bezige Bij heeft de strijd gewonnen om de vertaalrechten van zijn boek Le capital au XXIe siècle. Op zichzelf is het logisch dat de uitgeverij de hoge stapels in de boekwinkel al ziet liggen.
De Engelse vertaling blijkt een onverwachte bestseller, dus wie weet volgt Nederland ook. Maar toch verrast dit succes, en niet alleen omdat het een turf van 700 pagina’s betreft die maar weinigen helemaal zullen doorploegen.
De geestdrift over het boek is zo groot dat de vraag zich opdringt: hebben we hier te maken met een econoom of een goeroe? Dat laatste, zo lijkt het. Origineel is zijn boodschap namelijk allerminst. Er is eerder sprake van een lekkere timing, waardoor het boek in vruchtbare aarde valt.
Gini
De centrale klacht van Piketty is dat de kloof tussen arm en rijk groot is en verder toeneemt. Dat moet anders, vindt hij, en rechtvaardigt stevig overheidsingrijpen (lees: zwaarder belasten van de rijken).
Eerst de diagnose. Is het met de gelijkheid echt zo bar gesteld? Op basis van de gretigheid waarmee de media Piketty omarmen zou je denken van wel. De praktijk laat zien dat het wel meevalt, in elk geval in Nederland. Economen drukken inkomensongelijkheid uit aan de hand van de Gini-coëfficiënt. Bij een getal van boven de 0,5 heet het dat in een land sterke ongelijkheid heerst.
In de VS komt de Gini-waarde uit op 0,45; in China valt die zelfs nog hoger uit. En in Nederland? Wij scoren een hele bescheiden 0,274 (in 2012), een waarde die vergelijkbaar is met die uit 2001. Een toename van de inkomensverschillen is dus niet aan de orde.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Progressieve belastingen
Maar hier houdt de verbazing over het daverende populariteit van Piketty niet op. Afgelopen weekend stond er een lang interview met hem in dagblad Trouw. Hoe is het mogelijk dat een democratie de ongelijkheid laat toenemen, was de vraag van de interviewer.
‘Onnadenkendheid,’ aldus de geïnterviewde. ‘We moeten nuchter nadenken over de basiswaarden van onze democratie en welke middelen we willen gebruiken om die waarden te verdedigen. Een progressieve belasting is zo’n middel, net als onderwijs.’
De nieuwe economen-held Thomas #Piketty wil EU-belasting op loon, winst en vermogen. Dat u het weet. Brrr. Column, in nieuwe @Elsevier
— Syp Wynia (@sypwynia) May 6, 2014
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Piketty doet alsof hij iets compleet nieuws heeft ontdekt. In werkelijkheid is er natuurlijk al lang sprake van een progressief belastingstelsel. Inkomens boven de 55.991 euro betalen in Nederland 52 procent belasting, de inkomens tot 19.645 euro betalen 37 procent.
Zo brengen de hoogste inkomens 70 procent van de totale inkomstenbelasting bijeen. De heilstaat van Piketty is hier met andere woorden al een heel eind gerealiseerd.
Goed nieuws
Maar welbeschouwd doen deze rekensommen nauwelijks ter zake. De kernvraag die zelden aan de orde komt, ook niet in het eerdergenoemde Trouw-interview, is waarom ongelijkheid eigenlijk het grote kwaad is. Kennelijk is dit zo evident dat men nadere toelichting overbodig acht.
Jawel, er zijn vele mensen die van minder dan een dollar per dag moeten rondkomen. Zij lijden echter niet aan ongelijke inkomensverhoudingen, maar aan armoede. Het goede nieuws is dat die wereldwijd juist afneemt. Die is sinds 1990 gehalveerd.
En met een beetje geluk is die 2030 vrijwel verdwenen. Ineens is er veel minder aanleiding voor het pessimisme van Piketty.