We kunnen het blijven ontkennen, maar kwijtschelding van de Griekse miljardenleningen is onvermijdelijk. Het is geen aangenaam verhaal, maar wel de realiteit.
Daags nadat minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem (PvdA) afgelopen september zei dat hij het vroeg vond voor een discussie over een nieuw reddingsplan voor Griekenland, viel een interessante editie van The Financial Times door mijn brievenbus.
Waar een groot artikel pagina 7 sierde over de onvermijdelijkheid van een derde steunpakket aan het Zuid-Europese land, hemelde Wolfgang Schäuble, de Duitse minister van Financiën, in het op pagina 9 afgedrukte opiniestuk ‘Ignore the doom-mongers, Europe is being fixed‘ de vooruitgang in het herstelproces van de Europese muntunie op.
Doodlopende weg
Hoewel Schäuble hier misschien het slachtoffer is van een ongelukkig journalistiek toeval, kon de oplettende krantenlezer weinig anders dan zich verwonderen hoe een herstelproces kan samengaan met een derde steunpakket aan Griekenland.
Herstellen betekent toch dat je minder externe hulp behoeft en meer zelfstandig kunt opereren?
Wat alles extra geinig maakt, is dat het hier een vermaledijde doemdenker (de gezaghebbende Financial Times) was die feitelijk beschreef welke doodlopende weg Griekenland de komende maanden in zal wandelen als ze niet voor het einde van 2013 een nieuwe hulppakket werd beloofd.
Onontkoombaar
Nu vindt u misschien dat ik niet zo zwaar moet tillen aan één opiniestuk van een minister wiens land destijds een paar dagen was verwijderd van nationale verkiezingen en wiens woorden vooral voor binnenlandse consumptie waren bedoeld.
Dat is natuurlijk waar, maar tegelijkertijd is Schäuble niet zomaar een minister en aan zijn woorden wordt extra waarde gehecht. Daar komt bij dat het spreken over een herstelproces moeilijk valt te begrijpen in het licht van zijn eerdere verklaring dat nieuwe steun aan Griekenland onontkoombaar was.
Ja, er zijn bescheiden tekenen van een zeer bescheiden herstel. Bijvoorbeeld in Spanje, waar het afnemende begrotingstekort en de aantrekkende groei kredietbeoordelaar Fitch ertoe hebben aangezet de Spaanse kredietwaardigheid te verhogen.
Slingers
En zelfs Griekenland kan, voor wie het optimisme wil vergroten, eind 2013 een primair begrotingsoverschot vertonen (dus overheidsinkomsten groter dan de uitgaven, exclusief de rente op de staatsschuld en betalingen aan sociale zekerheid). Dat zou althans blijken uit Griekse cijfers.
Anderhalf lichtpuntje is onvoldoende om de slingers op te hangen. De voortdurende politieke spanningen in Italië hinderen de werkgelegenheid en de verbetering van de overheidsfinanciën. Portugal ondergaat een stroef herstelproces, mede omdat het constitutionele hof allerlei hervormingsmaatregelen heeft afgekeurd.
Twijfels
In Griekenland stemmen de sombere kredietvooruitzichten, hoge nationale schuld en het vastgelopen privatiseringsprogramma – waarvan de verwachte opbrengsten met 96 procent zijn teruggeschroefd – niet tot rust.
Tel daarbij op de constateringen van de Duitse Centrale Bank die in een gelekt rapport de risico’s van de bestaande hulppakketten aan Griekenland ‘buitengewoon hoog’ noemt, ‘substantiële twijfels’ uit over de hervormingscapaciteit van het Zuid-Europese land en het laatste hulpdeel aan dat land ‘politiek gemotiveerd’ noemt, en je weet hoe fraai de vooruitzichten zijn.
Zelfs de van ousher financieel gezonde landen worden bedreigd. Fitch liet al weten dat de verslechterende schuldpositie van Nederland risicovol is voor de eigen kredietstatus.
Te Duits
Net daarvoor was Frankrijk zijn laatste AAA-rating kwijtgeraakt. De schade hiervan bereikte ook de Europese levensverzekeraars, die zich opeens voor hogere toekomstige verplichtingen gesteld zagen.
Zelfs verschillen van opvattingen over het ontwerp van de euromunt zijn nog niet overwonnen. De opmerkelijke uitspraak van de Franse minister van Industrie vorige week in Le Parisien, getuigt hiervan. ‘De euro is te duur, te sterk en een beetje te Duits. De euro moet iets meer Italiaans, Frans en Europees worden.’
Deze wijze heer van de Franse industrie vervolgde dreigend: ‘De toon verhardt jegens Brussel. De Franse regering uit al een zekere irritatie, om niet te spreken van ongeduld.’ Een belangrijk detail: deze meneer hoopt in 2022 tot president te worden gekozen.
Bijdraaien
Terug naar Griekenland, dat de komende maanden de gemoederen opnieuw zal bezighouden met twee vergaderingen van de eurogroep. Die zullen hoogstwaarschijnlijk de weg plaveien voor kwijtschelding van (een groot deel van) de Griekse schulden.
Hoewel Nederland hier altijd faliekant tegen was, zullen wij gewoon bijdraaien zoals we reeds deden bij het solidariteitsmechanisme en de landenspecifieke contracten.
EU-correspondent Carla Joosten zette vorige week in weekblad Elsevier uiteen hoe ons land aanvankelijk tegen allerlei zaken is, om zich in de eindfase ‘niet principieel tegen’ die zaken te tonen.
Braaf
Tot 2016 heeft Griekenland 11 à 15 miljard euro nodig. Aangezien de eurolanden eerder hadden beloofd het land te blijven steunen totdat het zelfstandig op de financiële markten kan lenen, zal een nieuwe steunronde er gewoon komen.
Ook ‘herstructurering van schulden’ – beleidstaal voor kwijtschelding – zal worden goedgekeurd. De Duitse regering weet dat al. The Financial Times wist afgelopen augustus te melden dat Berlijn Griekse regeringsfunctionarissen had opgedragen het thema ‘kwijtschelding’ te mijden tot de Duitse nationale verkiezingen voorbij zijn, hetgeen braaf is opgevolgd.
Realistisch
Ik heb het altijd onverantwoord gevonden dat de toenmalige minister van Financiën, Jan Kees de Jager (CDA), die ik bijzonder capabel vond, het Nederlandse publiek ervan verzekerde dat ons land niet alleen zijn geld zou terugkrijgen maar er zelfs aan zou verdienen, gezien de rentewinst die Nederland maakt op Griekse leningen.
Gezien de hoge nationale schuld van Griekenland, 175 procent van het bruto nationaal product, zal de weg naar herstel onbegaanbaar zijn zonder kwijtschelding.
Hoe groot onze eigen ontkenningsmodus ook is, kwijtschelding voor Griekenland is onvermijdelijk. Dit is geen aangenaam verhaal, maar het is wel realistisch.