Nu de geldmarkten de eurozone met rust laten, nemen de Europese leiders alle tijd om te sleutelen aan de nog altijd wankele muntunie. De begrotingsteugels zijn dan wel aangetrokken, met de concurrentiekracht is het nog altijd belabberd gesteld en van de afspraken om hervormingen door te voeren komt weinig terecht.
De Duitse bondskanselier Angela Merkel is het beu. Volgens haar moet niet alleen worden opgetreden als het licht op rood staat, maar moet juist worden opgetreden om te voorkomen dat het licht niet op rood gaat.
Dat de geldmarkten de eurozone nu niet plagen is in haar ogen kortzichtig. Kennelijk zien die markten de zwakheid niet.
Idee
Merkel ergert zich dat vooral in Zuid-Europa weinig terecht komt van afgesproken hervormingen van pensioensystemen, arbeidsmarkten en het (beroeps)onderwijs. Ze wil daarom de vrijblijvende afspraken daarover zwart op wit vastleggen.
Het idee ligt sinds vorig jaar op tafel. Tot zover de nuchtere Merkel. Die vindt dit keer Nederland niet aan haar zijde.
Bindend
De Tweede Kamer bombardeerde premier Mark Rutte (VVD) voordat hij naar Brussel afreisde met moties die er bijna allemaal op neerkwamen dat hij in Brussel niet mocht instemmen met ‘bindende lidstaatcontracten’ zoals in de concept-teksten voor de top stond. ‘Bindende lidstaatcontracten’ riekte de Kamer te veel naar machtsoverdracht naar Brussel.
Rutte heeft zelf van meet af aan zijn afkeer van contracten getoond. De bakken vol soevereiniteit die hij aan Brussel wilde afstaan ten behoeve van de begrotingsdiscipline, wil hij niet kwijt als het gaat om de hervorming van de economie.
Daarbij komt dat Merkel er ook nog een pot geld bij wil. Haar redenering: landen die toch al moeite hebben om aan de begrotingscriteria te voldoen, hebben al helemaal geen geld voor extra investeringen in pakweg onderzoek en onderwijs. Vandaar dat ze dat Europees wil faciliteren.
Pot
De contracten en het lokkertje vormen een bron van onenigheid in de eurolanden. Vorig jaar werd zelfs gesproken over een aparte eurozonebegroting. Een idee wat in Nederland slecht viel: niet alweer een pot erbij in Brussel.
De Franse president François Hollande moet net als Rutte van contracten weinig hebben, maar ziet daarentegen wel veel in een nieuwe Europese geldstroom. De socialist die zelf amper hervormt, heeft zich van Italiaanse en Spaanse steun verzekerd voor een ‘financiële capaciteit voor investeringen die de economie kunnen aanwakkeren’.
Transfers
In de uiteindelijk tekst van de top wordt gesproken over ‘solidariteitsmechanismen’ in de vorm van leningen, garanties of subsidies. Wat de naam ook moge zijn, het komt allemaal neer op transfers van Noord- naar Zuid-Europa.
Rutte gruwt er van. ‘Je gaat met die contracten een hele grote machine bouwen die vervolgens een klein boertje laat.’ De premier positioneert zich hiermee pal tegenover zijn natuurlijke partner Merkel.
Weliswaar betaalt haar land het overgrote deel van de transfers, ze heeft er blijkbaar wat voor over om de fout van de stichters van de euro – die de munt niet van een economisch bestuur voorzagen – te herstellen.
Goedkoper
‘Duitsland gaat vanaf 2014 5 miljard euro meer aan de Europese begroting betalen. Als ik nog een miljard meer betaal zodat zich nooit meer een crisis als deze voordoet, dan ben ik goedkoper weg dan wanneer ik nog eens het ESM moet opvullen,’ zei Merkel verwijzend naar het fonds dat de leiders eerder al in het leven riepen om landen in nood tegemoet te komen.
Rutte had maar een doel: het woord bindend moest uit de tekst waarover de Europese leiders zich zouden verenigen. Hij kreeg zijn zin. In plaats van bindende contracten staat er ‘onderling overeengekomen contractuele afspraken’.
Op de vraag wat nu het verschil is tussen een bindend contract en ‘onderling overeengekomen afspraken’ zei Rutte: ‘Ja, dat weet ik ook niet, ik weet alleen maar dat er bindend stond en dat we dat geschrapt hebben. En dat mutually agreed betekent dat als Nederland zegt we zijn het niet eens, dan hoeven we ook niet te tekenen.’
Vrijwillig
Om aan te geven hoe de leiders met elkaar discussiëren vertelde Merkel aan de pers dat zij op haar beurt had weten te voorkomen dat het woord ‘vrijwillig’ in de tekst zou komen.
De contracten noch de nieuwe geldpot zijn er nog lang niet, maar Merkel is vastbesloten om met ‘millimeterwerk’ haar doel te bereiken. Wordt vervolgd, volgend jaar op de oktobertop.