EU moet zich niet bemoeien met de journalistiek

De Europese Unie is een bij elkaar geraapt zootje landen, en dat merk je niet alleen aan de eurocrisis, die fundamentele verschillen in financiële discipline blootlegt.

Dat de Roemeense media nu al een week de ene canard na de andere over de Rotterdamse Kunsthalroof de wereld inslingeren, maakt duidelijk dat Europa ook qua media een onevenwichtig continent is. Kwaliteit en ook vrijheid lopen uiteen.

Aanbevelingen

Voor Neelie Kroes, vicevoorzitter van de Europese Commissie, was de situatie ernstig genoeg om een werkgroep, High Level Group geheten, aan het werk te zetten onder leiding van de Letse oud-president Vaira Vike-Freiberga.

Haar rapport verscheen vorige week en bevat – naast heel veel gratuite passages over het belang van een vrije en pluriforme pers – een aantal aanbevelingen die, terecht, veel kritiek hebben gekregen. De meest omstreden aanbeveling is wel om in elke EU-lidstaat een soort ‘Raad voor de Journalistiek’ in te stellen; een orgaan voor ‘opgelegde zelfregulering’ dat ‘cultureel’ en ‘sociaal’ een afspiegeling moet zijn van de bevolking en ook de mogelijkheid krijgt om journalisten boetes op te leggen, te dwingen tot publieke excuses en zelfs uit hun beroep te zetten.

Dit alles op basis van een pakket van pan-Europese normen en waarden, en ‘gemonitord’ door de Europese Commissie.

Benauwend

Er zijn een paar problemen met dit voorstel. Als journalist een vrij beroep is, zoals in Nederland, hoe kun je hem of haar daar dan uitzetten? Erg benauwend zijn ook die ‘Europese waarden’ als norm voor journalisten.

Net als dat voorgestelde beroepsverbod, komt dit voorstel feitelijk neer op een inperking van de journalistieke vrijheid en negeert het daarmee de uitgebreide jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Die kent dit soort codes en sancties voor journalisten niet.

Persvrijheid

Europees Commissaris Kroes moet het rapport dus maar snel in een lade laten verdwijnen.

Misschien dat de persvrijheid er in een paar wankele democratieën in de marge van Europa iets van opknapt, elders in de Unie leidt het alleen maar tot minder, niet méér persvrijheid.