Volgende week treffen de Europese leider elkaar weer om de meerjarenbegroting (2014-2020) van de Europese Unie te bespreken. Of er een akkoord komt, is onduidelijk. En als dat er komt is het nog maar de vraag of het Europees Parlement ermee instemt.
Vast staat wel dat de grote hap van de begroting weer naar subsidies voor landbouw en regiosteun gaan. Grote vraag is of het verdelen van geld via Europa iets oplevert.
De betrouwbaarste bron voor een antwoord is de Europese Rekenkamer. Die heeft vandaag weer eens een louterend rapport gepresenteerd over de besteding van Europese subsidies. In dit geval aan afvalverwerking.
Mooie doelstelling
De Europese Unie heeft vanaf 2000 tien miljard euro uitgegeven om steden en regio’ te stimuleren hun vuil zo te verwerken dat het milieu niet wordt belast. Een mooie doelstelling, al was het maar omdat elke inwoner van de EU gemiddeld 500 kilo afval produceert.
Met financiële steun van Europa zou moeten worden voorkomen dat al dat afval zonder meer wordt gestort.
Maar wat blijkt? In de onderzochte regio’s werd afval doorgaans gewoon gestort zonder ook maar enige behandeling. Intussen pikten de lokale bestuurders wel de Europese subsidies in die bedoeld zijn om de afvalverwerking te verbeteren.
Prikkels
Toekenning ervan is gebonden aan voorwaarden en ondersteunende maatregelen. Maar die maatregelen – voorlichting, prikkels voor bijvoorbeeld verwerking tot grondstoffen, etc. – worden meestal helemaal niet genomen. In zes van de acht onderzochte regio’s nam het produceerde afval bovendien toe.
‘De doeltreffendheid van EU-financiering ten behoeve van infrastructuur voor het beheer van stedelijk afval was beperkt vanwege de gebrekkige toepassing van ondersteunende maatregelen,’ constateren de controleurs van de Europese Rekenkamer.
Lidstaten doen maar wat. Leggen bijvoorbeeld doelstellingen niet vast, waardoor de Europese Commissie niet kan controleren of subsidieontvangers zich eraan houden.
Risico’s
De Rekenkamer ontkracht de in Brussel populaire gedachte dat als iets Europees geregeld wordt het vanzelf goed komt.
‘Europeanen consumeren meer en produceren meer afval. De afvalstoffenrichtlijn van de EU schrijft voor dat lidstaten afval verwerken en verwijderen zonder risico’s voor water, lucht en bodem, en zonder geluids- of stankoverlast te veroorzaken. Zoals uit ons verslag blijkt, gebeurt dit niet,’ concludeert Ovidiu Ispir, het Roemeense lid van de Rekenkamer die het onderzoek leidde.
De moraal van het verhaal: je kunt veel afspreken in Europa, maar als afspraken niet worden nagekomen, zijn Europese subsidies weggegooid geld.