Precies 64 jaar geleden werd de kiem gelegd voor de Europese Unie. Toen, vlak na de oorlog, durfde Nederland zich keihard op te stellen.
Sinds 1985 is 9 mei Europadag, een slechts in de Europese wijk van Brussel opgemerkte feestdag: de Europese ambtenaren hebben dan vrij. Alle pogingen om er ook in de lidstaten cachet aan te geven, zijn mislukt.
Maar waarom is 9 mei Europadag? Op 9 mei 1950 legde de Franse minister Robert Schuman (1886-1963) op het ministerie van Buitenlandse Zaken in Parijs een verklaring af tegen inderhaast opgetrommelde journalisten.
Winston Churchill
Het was een tekst over verzoening met de oude vijand Duitsland en het onder supranationaal toezicht brengen van de Frans-Duitse kolen- en staalindustrie. Door die grondstoffen voor oorlogswapens onder internationaal gezag te plaatsen, kon vrede worden georganiseerd.
De man achter de tekst was de Franse topambtenaar Jean Monnet.
Eerder al, in 1942, had de Brit Winston Churchill gepleit voor Europese eenwording, in 1946 voor een Frans-Duits pact en in 1947 voor de Verenigde Staten van Europa. Let wel: zonder het Verenigd Koninkrijk.
In 1948 richtte Churchill met geestverwanten de Europese Beweging op en was onder zijn leiding het Haags Congres, dat eenwording bepleitte teneinde een nieuw gewapend conflict te voorkomen.
Churchill zag een nieuwe vijand: de Sovjet-Unie. Ook dat dwong Europa tot samenwerking.
Keihard
De Verenigde Staten waren daar al langer voor. De Amerikanen hadden bij de naoorlogse Marshallhulp de Europese binnengrenzen ervaren als obstakels. Een Europese vrijhandelszone was hun ideaal.
De speech van Schuman op 9 mei in Parijs kwam niet uit de lucht vallen. De tekst zou de geschiedenis ingaan als de Schuman-verklaring. Die leidde in 1951 tot de oprichting van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, door Italië, Frankrijk, Duitsland en de Benelux-landen. Het was het begin van wat nu de Europese Unie is.
In Nederland waren de reacties op die negende mei opgetogen. Maar Nederland stelde zich in de onderhandelingen over de oprichting keihard op. Zo wilde de regering niet dat de Hoge Autoriteit alles voor het zeggen zou krijgen en eiste dat een Raad van Ministers alle besluiten zou goedkeuren.
Tot op de dag van vandaag kan in de Europese Unie geen besluit vallen zonder dat de Raad ermee instemt. Dankzij Nederland.