Harpsund is een soort Catshuis van Zweden: het zomerverblijf van de Zweedse premier op het platteland. Maandag en dinsdag ontvangt premier Fredrik Reinfeldt er de Duitse bondskanselier Angela Merkel, de Britse premier David Cameron en premier Mark Rutte.
Het viertal praat er over een efficiëntere en competitievere Europese Unie. Eerder maakten ze die Unie samen ook al eens een beetje efficiënter door voor het eerst in de historie de Europese meerjarenbegroting omlaag te brengen.
De Europese Unie moet draaien om de eengemaakte markt en moet zich verder zo terughoudend mogelijk opstellen. Economie – meer vrijhandel – en dus meer groei en banen, een geïntegreerde energiemarkt en minder regels. Dat moet zo ongeveer de focus van de Unie worden, vindt bijvoorbeeld Rutte.
Stokpaardje
Voorschriften als een maximum voor het aantal arbeidsuren horen daar niet bij, is het stokpaardje van Cameron, in wiens land deze regel symbool staat voor Europese bemoeizucht. Typerend voor Europa is dat diezelfde regel elders in Europa niemand interesseert.
Inmiddels staat de Zweedse minitop niet meer in het teken van de nieuwe Europese agenda, maar van de vraag wie de opvolger moet worden van voorzitter José Manuel Barroso van de Europese Commissie.
Nauwer
In de Britse en Duitse pers heerst een oorlogsstemming over het al dan niet aanwijzen van Juncker. De Duitsers vinden in grote meerderheid dat de Europese leiders Jean-Claude Juncker bij het Europees Parlement moeten voordragen als kandidaat-voorzitter.
De Britten zien diezelfde Juncker als de verzinnebeelding van het Europa waar ze zo snel mogelijk uit willen, namelijk het Europa waarin de landen steeds nauwer met elkaar worden verbonden.
Voordracht
De rel vloeit voort uit de interpretatie van artikel 17 lid 7 van het Verdrag van Lissabon. Dat artikel komt erop neer dat de Europese leiders bij de voordracht van een kandidaat rekening moeten houden met de uitslag van de verkiezingen en dat het Europees Parlement die kandidaat moet kiezen.
De politieke partijen grepen dit artikel aan om voor de verkiezingen hun kandidaten voor het voorzitterschap van de Europese Commissie alvast aan te wijzen. De kandidaten debatteerden met elkaar dat het een lust was en voerden campagne in grote delen van de Unie.
Topkandidaten
De kandidaatstelling was nergens op gestoeld maar in de thuislanden van de kandidaten – Luxemburg (de christendemocraat Juncker), Duitsland (de socialist Martin Schulz) en België (de liberaal Guy Verhofstadt) werd die wel degelijk serieus genomen. In de meeste andere landen niet: kiezers bleken de topkandidaten niet te kennen.
Omdat de conservatieven/christendemocraten als grootste partij uit de verkiezingen zijn gekomen, eisen ze de post op en ze krijgen vooralsnog de steun van de socialisten en liberalen. Die besloten dat al nog voordat de nieuwe parlementariërs waren geïnstalleerd. Over democratie gesproken.
Cameron heeft zo ongeveer zijn politieke leven dan wel het Britse lidmaatschap van de Europese Unie verbonden aan het afschieten van het ‘oude gezicht’ Juncker. De Luxemburgse oud-premier bouwde zelf mee aan het Europa dat nu ziek, zwak en misselijk in de touwen hangt. Moet zo’n man het nieuwe Europa vorm geven, is de oorlogsstemming in het Verenigd Koninkrijk.
Omarmen
Premier Reinfeldt staat ook niet bekend als Juncker-aanhanger. Rutte evenmin. En de Italiaanse premier Matteo Renzi heeft zich zelfs al ronduit uitgesproken tegen Junckers kandidatuur. Merkel heeft haar Luxemburgse partijgenoot de afgelopen weken eerst laten vallen om hem vervolgens weer te omarmen.
Niet bepaald uitingen die duiden op een slim schaakspel van de politica die bekend staat om haar weloverwogen politiek van de kleine stappen.
Maar wie weet tot welke geniale invallen de rust op en rond het water van Harpsund leidt. Merkel zat al eens in 2008 in de roeiboot van Harpsund en trad daarmee in een traditie van illustere voorgangers als Nikita Chroetsjov en Willy Brandt. Voor zover bekend is er tijdens de minitop geen boottocht voorzien.
Stagnatie
Het is de bedoeling dat tijdens de echte Europese top 26 en 27 juni in Brussel wordt besloten over het lot van Juncker en de invulling van een reeks andere Europese topfuncties.
Maar het kan net zo goed, economische stagnatie of niet, nog maanden duren voordat de leiders eruit zijn.