Wereldwijde technologische vooruitgang wakkert ook angstgevoelens aan. Maar laten we niet vergeten dat Nederland en de wereld er nog nooit zo goed voor stonden.
De wereld om ons heen is grondig veranderd. Technologische ontwikkelingen hebben de wereldbewoners dichter bij elkaar gebracht. We zien vaak alleen de dreigingen, alsof technologische veranderingen de oorzaak van het toenemende onbehagen zijn.
Maar de moderne technologie heeft de radicale islam niet veroorzaakt – dat fenomeen bestaat al eeuwen. Maar sociale media hebben, als onderdeel van de moderne technologie, een enorme, bijna onvoorstelbare bijdrage geleverd aan de snelle verspreiding en heropleving van het jihadisme. Daar kunnen we niet omheen.
Virus
Het internationale islamitische terrorisme verspreidt zich als een virus via de moderne technologie. De gevolgen daarvan zijn dagelijks zichtbaar: duizenden doden, miljoenen ontheemden.
Daarnaast bracht de moderne technologie een einde aan het westerse monopolie op wetenschappelijke ontwikkelingen, en ook dat is gunstig voor schurkenstaten en terroristische groeperingen. Ze kunnen nu chemische en biologische wapens ontwikkelen.
Vergaande democratisering en humanisering in de westerse wereld hebben onbedoelde gevaarlijke vruchten voortgebracht. Er wordt weleens vergeten dat democratisering en humanisering, in samenhang met moderne technologische cultuur, onbedoeld hebben bijgedragen aan de verscherping en intensivering van conflicten in de wereld.
Fouten
Waar vroeger nog kon worden overlegd om tot een evenwichtig besluit te komen, zijn er nu emotionele uitlatingen en beslissingen van personen en instanties van wie we normaliter terughoudendheid verwachten.
De vreselijke fouten die de Duitse bondskanselier Angela Merkel maakte in de migrantenkwestie is een goed voorbeeld van de onverbiddelijke eis van de media om, zonder een rationele analyse, politieke besluiten te nemen in naam van de mensheid.
Als we niet uitkijken, worden we vanzelf erg somber en verliezen we de nodige strijdvaardigheid. Bovendien gaan we ervan uit dat we geen positieve invloed kunnen uitoefenen in deze gewelddadige wereld.
Progressie
We zouden alle filosofen en intellectuelen die progressie in de wereld hebben bepleit, verantwoordelijk kunnen houden voor de dreiging van de apocalyps. De fundamentele vraag die we onszelf moeten stellen, is of we via de wetenschap enige vooruitgang hebben geboekt in deze chaotische wereld.
In zijn boek met de contra-intuïtieve titel Alles wordt beter probeert Elsevier-redacteur Simon Rozendaal om deze vragen op objectieve wijze te beantwoorden.
Ode
Wordt alles echt beter? Eerlijkheidshalve wil ik dit vooropstellen: Simon Rozendaal schrijft al veertig jaar over wetenschap en wetenschappelijke ontwikkelingen. Hij is intelligent, goed geïnformeerd – kortom de knapste wetenschapsjournalist van Nederland.
En hij heeft de gave om ingewikkelde vraagstukken op een toegankelijke wijze uiteen te zetten zonder de complexiteit ervan geweld aan te doen. Zijn boek is een ode aan vooruitgang: ‘Nooit is het zo goed gegaan met de mensheid.’
Rozendaal toont aan dat we langer en gezonder dan ooit leven. Ook zijn we rijker dan vroeger. Simon werkt met harde feiten. Dat is mooi, want zo zien we of zijn stelling aangaande de vooruitgang door cijfers kan worden bevestigd.
Niet verzonnen
Niet alleen met ons, maar bijvoorbeeld ook met zeehonden gaat het beter: in 1950 waren er slechts vijfhonderd, maar nu zijn er tienduizend zeehonden. Wellicht zelfs een beetje te veel.
Het aantal microgram zwaveldioxide per kubieke meter lucht werd in 1965 geschat op 200, nu op 1. Ook het aantal poliogevallen is van 500.000 in 1950 teruggelopen naar 20. Dit zijn geen verzonnen maar echte getallen.
Nu kun je zeggen dat het met ons in de westerse wereld goed gaat, maar dat het niet goed is gesteld met de rest van de wereld, vooral de Derde Wereld. Fout. In 1960 waren voor iedere persoon in de Derde Wereld 1.900 calorieën beschikbaar. Dat aantal ligt nu op 2.600.
Evident
Maar deze feiten worden niet door iedereen gezien. Ze willen het misschien niet zien. Rozendaal is daarom verontwaardigd: ‘Hoe kan het dat bijna iedereen die geen poep in zijn ogen heeft, die niet snotverkouden is en dus kan ruiken, dat bijna iedereen die weleens naar het tv-journaal heeft gekeken of door een krant heeft gebalderd, niet ziet wat zo evident is: dat het vandaag beter gaat dan gisteren en dat het gisteren beter ging eergisteren?’
Het is geen raadsel dat mensen de vooruitgang niet willen zien. Ze zien het wel, maar ze zijn bang voor het verlies van de verworven vooruitgang. De onzekerheid is naar mijn mening nooit in de geschiedenis zo’n bepalende factor geweest als in het huidige tijdperk, waarin de progressie haar hoogtepunt heeft bereikt.
Stabiel
In de Oudheid en in de Middeleeuwen, en zelfs bij de aanvang van de moderne tijd was juist de onzekerheid een buitengewoon stabiele factor in het leven van een mens, een land of een volk. De naoorlogse rust en vrede in de westerse wereld omvormde het onzekerheidsbeginsel in het recht op zekerheid.
Simon Rozendaal is een vooruitgangsoptimist. Zonder vooruitgangsoptimisten zouden we ten onder kunnen gaan in het onvervulbare verlangen naar zekerheid. Lees dus Rozendaal, daar knapt u van op.