De nasleep van de vliegramp in Oekraïne levert voor de forensische experts van het NFI zoveel werk op dat ze vrijwel geen tijd overhouden voor andere dingen. Strafzaken lopen vertraging op.
Het identificeren van de slachtoffers van de neergehaalde vlucht MH17 van Malaysia Airlines op 17 juli in Oekraïne kost zoveel capaciteit van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) dat andere onderzoeken, vooral voor het Openbaar Ministerie en de Nationale Politie, ernstige vertraging oplopen.
Kosten
Noodgedwongen wordt werk uitbesteed aan particuliere forensische instituten. Voorlopig moet het NFI de kosten van de identificatie financieren uit eigen begroting. De tussenstand ligt op zeven ton, maar de verwachting is dat dit bedrag fors zal oplopen.
Het MH17-onderzoek kreeg van de Nederlandse overheid de allerhoogste prioriteit. Alleen al voor het identificatieproces zijn tientallen experts vrijgemaakt. Zeker in het begin werkten die dag en nacht door, waardoor ze niet toekwamen aan onderzoek van andere zaken.
Vertraging
Verdachten in lopende strafzaken moeten door de opgelopen vertraging soms wekenlang wachten op uitslagen van DNA-onderzoek. Dat speelt bijvoorbeeld in het hoger beroep van de Amsterdamse Mokermoord in juni 2010. Drie jaar geleden kreeg de toen zeventigjarige Gerard H. dertien jaar gevangenisstraf voor de moord op zijn 63-jarige vriend Hans Doorman. Er zijn geen getuigen van de moord en de ontkennende verdachte ging na zijn veroordeling direct in hoger beroep. Wegens allerlei aanvullend forensisch onderzoek is dat nog altijd niet afgerond.
Tijdens een voorbereidende regiezitting vorige week donderdag weet voorzitter M. Gonggrijp-van Mourik van het Gerechtshof Amsterdam de wekenlange vertraging aan ‘een zwaar overbelast NFI’ door de MH17-ramp. ‘Door zo’n verstorende factor blijft er wel eens iets liggen.’
Spoedcapaciteit
In antwoord op Kamervragen over de achterstanden bij het NFI beloofde minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten (VVD) op 23 september dat ‘het vertragingseffect op de levertijden van het NFI’ maximaal vier weken zal zijn. Hij benadrukte dat de spoedcapaciteit voor DNA-onderzoek – de zogenoemde DNA-express – ongewijzigd blijft.
Hoewel de meeste van de 298 slachtoffers van de MH17-ramp inmiddels zijn geïdentificeerd, benadrukken de experts dat het nog maanden kan duren voor het hele proces is afgerond. Het is de vraag of alle slachtoffers kunnen worden geïdentificeerd.
Voorlopig betaalt het NFI de kosten zelf. Het is onduidelijk wie uiteindelijk de rekening betaalt. Volgens Job van de Sande, woordvoerder van het ministerie van Veiligheid en Justitie, wordt dat pas later beslist. ‘Ze hoeven zich bij het NFI geen zorgen te maken. Er is extra geld beschikbaar om onderzoek uit te besteden.’
Bezuinigen
Voor het NFI zijn de extra kosten lastig op te brengen. Het internationaal vermaarde onderzoeksinstituut moet in het kader van de ‘reguliere taakstelling’ al miljoenen bezuinigen. De begroting voor 2014 is 66 miljoen euro. In 2018 moet dat zijn teruggebracht naar 60 miljoen euro. De komende jaren moet dus nog 6 miljoen worden bezuinigd.
Volgens minister Opstelten levert de vliegramp ‘onvoorzien werk op dat op geen enkele wijze op voorhand was in te schatten voor alle betrokken organisaties’. Dat geldt ook voor de kosten.