In het proces tegen de Hofstadgroep waren broers Jermaine en Jason beiden verdachte. Jason kreeg 13 jaar cel en deradicaliseerde in de cel. Jermaine werd vrijgesproken en kwam onlangs om in Syrië. Een portret.
Niemand had verwacht dat Jermaine Walters (28) met zijn vrouw Meryam en drie kinderen van 7, 5 en 2 jaar vanuit Amersfoort naar het kalifaat van Islamitische Staat zou vertrekken. Jermaine was met zijn ijdele voorkomen, korte baard en voorkeur voor dure kledingmerken als Armani niet het prototype jihadi-salafist.
Meryam zat als overbezorgde moeder voor elk schrammetje met haar kinderen bij de huisarts – dan reis je toch niet af naar een oorlogsgebied? Voor de achterblijvers geeft het aan hoe gevaarlijk de ideologie van IS is: dat zelfs een overbezorgde moeder haar kinderen meeneemt naar zo’n risicovol gebied.
Het gezin vertrok vorig jaar augustus op een zondagavond halsoverkop naar Raqqa. Het gas onder de pannen voor het avondeten was uitgedraaid, een snijplank met gesneden uien en paprika lag op het aanrecht en zelfs de wasmachine had bij hun vertrek staan draaien.
Humanitaire hulp
Hadden Jermaine en Meryam tot op het laatste moment willen verhullen dat ze niet van plan waren te vertrekken? Of hadden ze een telefoontje gekregen dat ze direct naar Syrië moesten komen, waardoor ze niet de tijd hadden om spullen te pakken?
Ze lieten een briefje achter dat ze naar Marokko waren vertrokken, maar de achterblijvers vermoedden direct het ergste. Jermaine was drie maanden daarvoor al voor twee weken naar Turkije gereisd, mogelijk zelfs naar Syrië.
Zelf zei hij humanitaire hulp te hebben verleend in een vluchtelingenkamp. Achteraf gezien lijkt het erop dat hij toen al een verkenningsmissie uitvoerde met het oog op een verhuizing met het hele gezin.
Toch leek niemand het zich in de zomer van 2014 echt voor te kunnen stellen. Zijn vader had hem als kind aangespoord zich te bekeren en hij praktiseerde vanaf zijn vijftiende. Maar hij stond vooral bekend als een sociale, hardwerkende jongen. Iemand die bij toeval in 2004 op 17-jarige leeftijd bekendheid kreeg als het broertje van Hofstadgroep-lid Jason Walters.
Jason gooide bij een politie-inval in het Haagse Laakkwartier een handgranaat naar de politie en verwondde vier agenten. Tijdens de belegering nam hij telefonisch afscheid van Jermaine: ‘Ik houd van je, luister hè, je bent m’n broertje. Blijf bij Tawheed (eenheid van God).’
Moslimextremisme
Jermaine werd aanvankelijk ook gearresteerd als lid van de Hofstadgroep, maar uit voorarrest vrijgelaten en tot twee keer toe vrijgesproken. Jason kreeg dertien jaar cel. Hij zwoer in 2010 openlijk het moslimextremisme af en noemde zijn voormalige idealen ‘moreel bankroet’. In 2013 kwam hij vrij, nadat tweederde van zijn straf erop zat. Tegenwoordig studeert hij.
Dat Jason vijf jaar geleden openlijk zijn ideologie afzwoer, leidde tot een verwijdering tussen de broers, die elkaar zeker een uur per week belden toen ze allebei vastzaten. Zolang het niet over politiek en religie ging, vonden ze een manier om met elkaar om te gaan.
Jermaine stuurde foto’s van zijn huwelijk met Meryam – de dochter van een Marokkaanse vader en een Nederlandse moeder, die strenger in de leer was dan hijzelf – en kwam in de loop der jaren geregeld met hun kinderen bij Jason in de gevangenis langs.
Carrière
Hoewel Jermaine jong trouwde en vader werd, bouwde hij aan een carrière. Hij werkte nachtdiensten bij ProRail, volgde overdag een hbo-opleiding accountancy en probeerde zoveel mogelijk tijd door te brengen met zijn gezin en vrienden. Zijn omgeving was bang dat hij nog een keer zou bezwijken aan een hartaanval, aangezien er maandenlange periodes voorbijgingen waarin hij hooguit drie tot vier uur per nacht sliep. Maar zijn verantwoordelijkheidsgevoel won het altijd van zijn vermoeidheid.
Nadat zijn Amerikaanse vader van zijn Nederlandse moeder was gescheiden – Jermaine was destijds acht jaar oud – gingen er een paar jaren voorbij waarin hij geen contact met zijn vader had. Het was voor hem als kind een moeilijke periode. Daarom wilde hij zoveel mogelijk aanwezig zijn voor zijn eigen gezin.
Begin 2014 ging hij als afgestudeerde aan de slag bij een accountantskantoor in Amersfoort; inmiddels was ook zijn derde kind geboren. Hij had bij zijn sollicitatie niet over zijn verleden als Hofstadgroepverdachte verteld – hij was immers nooit veroordeeld. Hij werd aangenomen en na zes maanden werk en goede beoordelingen leek het erop dat hij een felbegeerd vast contract ging binnenslepen.
Rommelmarkten
Vooruitlopend op de situatie kocht hij alvast een duur pak. Ook in de geloofsleer leek hij wat milder te worden: hij schudde vrouwen weer de hand en verscheen op familiefeestjes waar alcohol werd geschonken – iets wat hij eerder niet deed.
Het liep anders. Jermaines werkgever googlede hem en liet weten zijn contract niet te verlengen – op basis van zijn verleden. Een klap in zijn gezicht. Aanvankelijk solliciteerde hij na de teleurstelling nog wel op andere banen, maar al gauw maakte hij een moedeloze indruk – alsof er voor hem in Nederland geen toekomst was.
Hij stopte met solliciteren en ging veel om met religieuze vrienden uit Huizen. Samen reden ze geregeld naar Parijs om spullen in te kopen die ze op rommelmarkten verkochten.
Ondanks een trip naar Turkije in mei 2014, waarvan zijn broer Jason melding maakte bij de autoriteiten, zei hij niet naar Syrië te willen vertrekken. En omdat hij ook nog steeds intensief met niet-moslimvrienden van vroeger omging, wekte hij niet de indruk zich volledig van de samenleving te hebben afgekeerd.
Paranoïde
Eind augustus 2014 maakten Jermaine en zijn vrouw een paranoïde indruk. De kinderen van twee bevriende stellen uit Huizen waren door de Kinderbescherming uit huis geplaatst, nadat het OM het vermoeden had gekregen dat hun ouders met hen wilden afreizen naar Syrië. Een week later werden de kinderen na gesprekken met Jeugdzorg aan hun ouders teruggegeven.
Jermaine en Meryam maakten dat moment niet meer van dichtbij mee. Zij waren al met hun kinderen naar IS-gebied vertrokken. Of, zoals ze het zelf in een sms-bericht aan familie omschreven: ‘We zitten in het land van de moslims, waar ze onze kinderen niet afpakken.’
Vanuit Raqqa stuurde Jermaine wekelijks foto’s van het gezin naar zijn familie, vergezeld van koetjes-en-kalfjesberichten dat ze het huis aan het inrichten waren, dat hij naar werk zocht en op een zeker moment een baan als douanebeambte had gevonden. Dat hij zoveel tijd met zijn gezin doorbracht, deed de achterblijvers vermoeden dat hij niet meevocht aan het front – al keurde en keurt zijn familie zijn keuze nog steeds af.
Zo schreef broer Jason: ‘Hij heeft onbegrijpelijke en moreel verwerpelijke keuzes gemaakt door zich aan te sluiten bij een groep die alles vertegenwoordigt wat kwaad is. We zien hem als een tragische figuur, een goed mens, maar ook naïef, die koos voor een foute zaak.’
Bombardement
Jermaine stierf op maandag 1 juni bij een bombardement, waarschijnlijk zat hij op dat moment in een huis in Raqqa met
een aantal andere Nederlandse Syriëgangers. Er is geen lichaam gevonden, het geweld heeft hem en anderen van de aarde gevaagd.
De familie in Amersfoort hoorde het nieuws via een sms-bericht van Meryam, die momenteel zwanger is van hun vierde kind. Meryam wordt in Raqqa door andere Nederlandse vrouwen opgevangen, Jason en zijn moeder proberen haar ertoe te bewegen terug te keren: ‘De kinderen hebben hier niet voor gekozen, noch dragen ze er verantwoordelijkheid voor. We kunnen alleen maar hopen dat we hen snel weer in onze armen kunnen sluiten.’
Elsevier nummer 25, 20 juni 2015