Scholen moeten anti-pestlessen in hun curriculum opnemen. Deze faciliteren een toegenomen empathisch vermogen, wat doorslaggevend is in het verminderen van pestgedrag.
Pesten is van alle tijden. Iedereen die op school heeft gezeten – de meesten van ons gezien de leerplichtwet – is bekend met pestgedrag. Cross-cultureel onderzoek wijst uit dat pesten universeel is.
Zet een groep mensen bij elkaar ze zullen elkaar meteen stereotyperen, op basis van waarneming en sociale identificatie vanuit onder meer interageren en zelf geclaimde status. Zet een stel hyper-hormonaalgestuurde pubers bij elkaar en vermenig de stereotypering met vier.
Binnen dit proces van sociale aftasting worden groepsleden geaccepteerd en gediskwalificeerd. Soms vanwege een postuur of haarkleur. Een andere keer is kleding, afkomst of seksuele geaardheid doorslaggevend.
Heb je pech, dan ben je de pineut. Soms tijdelijk, soms permanent.
Psychopathologie
De puberteit is een bijzondere periode. Scholieren hebben het druk met hun psychosociale ontwikkeling. De ontwikkeling van hun eigen identiteit staat hierbij voorop.
De manifestatie hiervan valt of staat met de selectie en acceptatie van de sociale groep. Buitensluiting, door bijvoorbeeld pesten, kan permanente schade opleveren met eventueel ernstige klinische problematiek tot gevolg.
Lijden
Pesten is een herhaaldelijk negatieve bejegening, die resulteert in fysieke verwonding en/of psychisch lijden. Met name laatstgenoemde is lastig, omdat het voor anderen in de sociale omgeving, zoals familie en vrienden niet altijd mogelijk is dit waar te nemen.
Grappen en grollen – zeg maar plagen – zijn wat anders dan doelgericht en structureel iemand het leven zuur maken. Waar plagen nog komisch kan eindigen, resulteert pesten veelal in verdrietige tot soms schrijnende situaties. Vorig jaar nog schokten de media ons meermaals wegens zelfdodingen in relatie tot pesten.
Onderzoek
Recent onderzoek (2014) uit de Verenigde Staten laat zien dat pestgedrag sterk gereduceerd kan worden door het curriculair inzetten van lessen rondom empathie. Een jaar lang inventariseerden onderzoekers de effecten van een toegenomen empathisch vermogen bij de scholieren.
Het resultaat was verbluffend: een significante daling in getoond pestgedrag. Meer inzichten in eigen gevoelens en die van de ander creëren begrip en herkenning. Volgens de onderzoekers van groot belang in het verminderen van pestgedrag.
Televisie
In Nederland zagen we dergelijke ontwikkelingen al terug in het televisieprogramma Over de Streep (KRO). In het programma leren middelbare scholieren elkaar in één dag tijd pas echt goed kennen door mee te doen aan een zogenaamde Challenge Day.
Dit duurzaam beproefde Amerikaanse concept richt zich erop om onverschilligheid en onbegrip tussen scholieren tegen te gaan en wederzijds respect te stimuleren.
Omgekeerd effect
Andere studies tonen het omgekeerde effect. Zo meenden onderzoekers van de universiteit van Texas dat interveniërende programma’s informatief werken voor potentiële pestkoppen. Het programma voorziet hen erin om pesten en gedragsmatige effecten beter te beheersen en onopgemerkt in te zetten.
Desondanks staat buiten kijf dat inzicht in elkaar, voorbij de stereotypering, zorgt voor sociale status en profilering, begrip, herkenning en acceptatie.
Invoeren
De effecten van pesten zijn ernstig, soms gaat de gepeste zelfs over tot zelfdoding. Scholen zijn verantwoordelijk voor het welzijn van hun leerlingen. Zeker rondom fysiek en psychisch lijden. Toegenomen begrip van elkaar verstevigt de algehele tolerantie onder leerlingen.
Indien groeiend empathisch vermogen pesten vermindert, dan is het noodzakelijk om lessen hierin binnen het curriculum op te nemen.