Mede door de gewelddadige grondslag verschilt het salafisme fundamenteel van politieke ideologieën als het communisme en het marxisme. Salafisten kunnen Europese samenlevingen in oorlog storten.
De omgang met het salafisme houdt Europa bezig. Het is een ingewikkeld vraagstuk, waarbij de vraag rijst of een liberale staat aanhangers van het salafisme godsdienstvrijheid mag ontzeggen.
Ook in weekblad Elsevier wordt de discussie over het salafisme op het scherp van de snede gevoerd. Gerry van der List schrijft in zijn commentaar dat de zorg om fundamentalistische islam terecht is, maar het verbieden ervan te ver gaat.
Communisme
Van der List behoort tot de klassieke, degelijke denkers. Een scherpe en afgewogen columnist. Hij stelt terecht dat politieke ideologieën niet worden verboden.
Hij schrijft dat de grens ligt bij het propageren en gebruiken van geweld: ‘Maar in Nederland hebben we de goede gewoonte om ook politieke ideologieën niet te verbieden. Het communisme betekende een gevaar voor de democratie. Toch zijn Marcus Bakker, Paul Scheffer, Meindert Fennema en andere CPN’ers gelukkig niet in het gevang beland. In een democratie bestaat het recht om andersoortige politieke stelsels aan te bevelen.’
Staatsterreur
Ik ben het niet eens met deze zienswijze. Het communisme in Europa uitte zich via vreedzame politieke partijen. Zelfs de meeste linkse politieke partijen waren niet gewelddadig.
Ook ideologisch gezien streefde het marxisme-leninisme de revolutie na, niet de terreur. Terreur -meer precies: staatsterreur – zou na de revolutie komen.
Het rekruteringsdomein van marxisten was ook vrij beperkt en helder afgebakend: vooral studenten, soms ook vakbondsleden. Dat was een overzichtelijk geheel voor inlichtingendiensten.
Tegenover het marxisme stonden vele andere verhalen en ideologieën. En omdat de door marxisten geleide landen geen paradijs waren, was de meerderheid van Europeanen verstandig en stelde zich weerbaar op tegen deze antidemocratische ideologie.
Tegengif
Ten slotte was het marxisme een westers fenomeen. Dat laatste is van groot belang voor het vreedzaam bestrijden van deze totalitaire ideologie: het tegengif lag al in de westerse cultuur.
Dit alles geldt niet voor de politieke islam in de vorm van het salafisme – een wezensvreemd element in de westerse cultuur. Ook het rekruteringsdomein is voor het salafisme aanzienlijk groter dan voor het marxisme. In theorie zijn alle moslims via digitale en reële instellingen een doelwit voor de propaganda van het salafisme.
Daarom kan het salafisme op monsterlijke wijze groeien. Autoriteiten zijn uiteindelijk niet meer in staat om ze effectief te monitoren. Het salafistische kwaad nestelt zich in een religie die wereldwijde vertakkingen en verbanden kent.
Oliegeld
Bovendien is dat niet de religie van de zieligste aardbewoners: er zijn talloze islamitische landen met een overvloed aan oliegeld.
Terecht beweert Gerry van der List dat gewelddadige jihadisten moeten worden aangepakt. Maar hij vindt dat het voorportaal daarvan – het salafisme – niet moet worden aangepakt.
Hij schrijft: ‘Een ander praktisch bezwaar van een verbod is dat het salafisten ondergronds jaagt en hun gedachtegoed alleen maar aantrekkelijker maakt voor ontwortelde jongeren. Verboden vruchten smaken het zoetst. Door een verbod is een land als Nederland bovendien minder geloofwaardig als het internationaal aandringt op vrijheid van religie en meningsuiting.’
Succesverhaal
Deze redenering is gebaseerd op een misverstand. Zodra Europa geen ruimte meer biedt aan salafisten, zouden ze niet meer kunnen functioneren.
Maar juist de bovenwereld is het succesverhaal van salafisten. Omdat zij zich aan moslims presenteren als een gewone islamitische stroming. De legaliteit die ze claimen, heeft een dubbele boodschap.
Ze zeggen immers tegen gewone moslims: Nederland erkent onze identiteit als de zuivere islam en wij zullen jullie leren hoe je een zuivere moslim wordt.
Sekte
Maar wanneer ze de legaliteit zouden verliezen, of althans de legale rekruteringsruimte zouden verliezen, kunnen ze niet langer succesvol functioneren, omdat dan bij gewone moslims twijfel zou rijzen over de legaliteit van de zuivere islam in het geheel. Het salafisme wordt dan gezien als een sekte.
Door de extreme groei van het salafisme zijn de salafisten oncontroleerbaar aan het worden. Wanneer de groepering ondergronds gaat, valt ze makkelijker en met minder risico’s te monitoren. Zonder groepsvorming kunnen ze zich niet voortplanten. En wie een groepje vormt, zal vroeg of laat opvallen.
Predikers
Ze zijn werkelijk gevaarlijk. Salafisten kunnen Europese samenlevingen in een burgeroorlog storten. Het gaat hier om een ideologie die op den duur de samenleving uit elkaar kan drijven.
Het verbieden van salafisme als ideologie is slechts een retorische uitdrukking. De feitelijke maatregelen zullen betrekking hebben op verenigingen, geldstromen uit het buitenland, salafistische predikers, het verspreiden van propaganda via internet, et cetera.
Het belangrijkste onderdeel van de maatregelen moet betrekking hebben op het via inlichtingen effectief verstoren van salafistische stromingen.
Doden
‘De gevaren van religieus radicalisme moeten serieus worden genomen, maar de principes van de democratische rechtsstaat zeker ook.’ Mooie zin, maar wat betekent deze gedachte wanneer een deel der bevolking een gewelddadige, niet imaginaire stroming aanhangt en bereid is geweld te gebruiken? Dat is precies het thema van de weerbare democratie.
De ideeënstrijd in de democratie zal tot mislukken gedoemd zijn wanneer de gewelddadige ideologieën de boventoon voeren.
Snij de banden tussen het salafisme en de bovenwereld door. In de onderwereld heersen de doden. Daar horen ze thuis.