De inlichtingen- en veiligheidsdiensten AIVD en MIVD handelen in de meeste gevallen binnen de wettelijke kaders. Af en toe is er sprake van onrechtmatigheden waarbij de wet wordt overtreden.
Dat blijkt uit het rapport-Dessens van de Commissie van Toezicht Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD).
Binnen de wet
Uit het rapport blijkt dat bij de werkzaamheden van de AIVD en de MIVD er geen sprake is van ‘stelselmatig buiten de wet om verwerven van persoonsgegevens’. Ook doen de diensten geen verzoeken aan buitenlandse diensten die voor Nederlandse wet niet geoorloofd zijn.
Incidenteel gebeuren er dingen die wettelijk (Wiv) niet geoorloofd zijn. Zo is de motivering die nodig is voor toestemming van de minister af en toe niet in orde.
Hacken
Ook worden er fouten gemaakt bij het toestemmingsniveaus bij de inzet van menselijke bronnen en bij de inzet van hackbevoegdheid. Zo wordt de hackbevoegdheid soms gebruikt om informatie te verzamelen op een manier die gelijk is aan het aftappen van een internetverbinding. Hier is toestemming van de minister voor nodig, die niet altijd wordt gevraagd.
NSO
Daarnaast gaat de motivering van de selectie van de Nationale SIGINT Organisatie (NSO) niet altijd goed en gaat het inzetten van de selectiebevoegdheid ten behoeve van buitenlandse diensten soms fout.
In het kort komt het erop neer dat voor het verwerven van informatie niet altijd toestemming is gevraagd aan de minister.
Aanbevelingen
De aanbevelingen die de commissie doet, worden door het kabinet overgenomen. Ook is al een aantal procedurele maatregelen genomen.
Het verzamelen van metadata, waarover minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) abusievelijk uit de school klapte, is rechtmatig, zo oordeelde de commissie.
Nieuwe wet
Maar omdat technologische ontwikkelingen het mogelijk maken om de metadata op ‘niet door de wetgever voorziene’ manieren in te zetten, kan privacy van burgers in het geding komen, zonder dat hier de wet bij wordt overtreden. De commissie-Dessens adviseert daarom om een specifieke regeling voor het verzamelen van metadata in de wet op te nemen. Het kabinet zal ook die aanbeveling overnemen
Voorzitter Harm Brouwer van de CTIVD noemt de onrechtmatigheden ernstig. ‘Dit is geen kattenpis,’ zei hij. Maar over het algemeen is er geen reden tot zorgen. Volgens Brouwer staan de diensten voldoende onder politieke controle.