De Eerste Kamer heeft de wet van minister van Volksgezondheid Edith Schippers (VVD,) over de beperking van de vrije artsenkeuze verworpen. 33 senatoren stemden voor en 38 stemden tegen, waarvan drie dissidente PvdA-senatoren.
Minister Schippers dacht met haar wet een miljard euro te kunnen besparen op de zorgkosten. Momenteel voert ze crisisberaad met premier Rutte in ’t Torentje. Vice-premier Lodewijk Asscher (PvdA) en de factievoorzitters uit de Tweede Kamer VVD’er Halbe Zijlstra en PvdA’er Diederik Samsom zouden daar ook bij aanwezig zijn.
Weerstand
Dat er veel weerstand was tegen de wet bleek al uit verschillende stemverklaringen voorafgaand aan de hoofdelijke stemming. Drie tegenstemmers van de PvdA, oud-minister Guusje ter Horst, Adri Duivesteijn en Marijke Linthorst, blokkeerden het voorstel. Wanneer zij net als de rest van hun fractie voor hadden gestemd, had de wet het nipt gehaald.
Senator Jannette Beuving verwoordde het gevoel van de drie PvdA- senatoren als volgt: het gevaar bestaat dat patiënten misschien niet naar een specialist mogen omdat hun zorgverzekeraar door het afgesproken budget heen is.
PvdA-senator en oud-minister Guusje ter Horst verklaarde achteraf dat zij tegen het vergroten van de macht van zorgverzekeraars is.
SP en CDA hadden al eerder duidelijk gemaakt niets voor de wet te voelen. Het CDA noemde de wet ‘een aanzienlijke beperking van burgers om voor hun eigen arts te kiezen’. Ook de PVV, GroenLinks, 50Plus en de Onafhankelijke Senaatsfractie namen dit standpunt in.
De oppositiepartijen D66, ChristenUnie en SGP stemden voor. VVD-senator Heleen Dupuis zei in haar stemverklaring dat de beperking voor patiënten zo klein is en de besparing zo groot dat ze voor stemmen.
Druk
Wat zou de wet betekenen voor de begroting? Minister Schippers gelooft er heilig in dat meer concurrentie nodig is om de zorg op lange termijn betaalbaar te houden. Eerder was ze van plan het basispakket van de ziektekostenverzekering te versoberen of om het eigen risico (per jaar 350 euro) fors te verhogen.
Onder druk van het parlement koos zij uiteindelijk voor een alternatief: meer macht voor de zorgverzekeraars om met de ziekenhuizen goedkope tarieven af te spreken. Nu loopt dit plan stuk op de Eerste Kamer.
Het slaat een gat van een miljard in de begroting en de financiële gevolgen zijn op langere termijn nog groter. Wanneer PvdA volhardend blijkt in zijn afwijzing, wordt Schippers volgens ingewijden gedwongen terug te keren naar het eerdere plan: het verkleinen van het basispakket en/of het verhogen van het eigen risico.
Crisis
VVD-fractievoorzitter Zijlstra zei na zijn gesprek dat het duidelijk is dat er een politiek probleem ligt. Hij zegt nu te gaan ‘kijken hoe we dat gaan oplossen’.
PvdA-leider Diederik Samsom benadrukte dat ‘de Eerste Kamer zijn eigen afweging maakt’.
“De grote vraag is nu wat ons nu te doen staat,” zei Schippers die benadrukte dat er ‘harde afspraken’ waren gemaakt met de zorgsector, de coalitie en de drie oppositiepartijen.
De Tweede Kamer heeft om opheldering gevraagd over de politieke gevolgen van het sneuvelen van de wet in de Eerste Kamer.
De crisis van dinsdag doet denken aan de ‘Nacht van Duivesteijn’ van december 2013. Toen dreigde PvdA-senator, Adri Duivesteijn, een bezuinigingsplan van een VVD-minister Stef Blok (Volkshuisvesting) te torpederen. Die crisis werd op het nippertje afgewend toen Duivesteijn toch besloot zijn principiële bezwaren opzij te zetten en met het woonakkoord in te stemmen.