Na een eerdere corruptieaffaire rond de Limburgs projectontwikkelaar is de VVD-Kamerlid Mark Verheijen woensdag opnieuw in opspraak. Elsevier-redacteur Eric Vrijsen schreef in november een artikel over Verheijen, die aan Van Pol geld vroeg voor zijn campagne.
In de Limburgse VVD onderhielden politici de laatste jaren wel erg nauwe contacten met ondernemers. De Roermondse ex-wethouder Jos van Rey moet zich hiervoor bij de rechtbank verantwoorden. Maar hij was niet de enige die zich via contacten met zakenlieden opwierp als lokale sterke man.
Ook Mark Verheijen, nu Tweede Kamerlid voor de VVD, was als wethouder van Venlo dik met de omstreden, van omkoping verdachte Roermondse projectontwikkelaar Piet van Pol, met wie ook Van Rey veel samenwerkte. Van Pol steunde – zo blijkt – de VVD en de campagne van provinciaal lijsttrekker Verheijen in 2011 met 6.750 euro.
Pikant, want Verheijen was op hetzelfde moment verantwoordelijk voor de onderhandelingen met Van Pol over de overdracht van een terrein in de binnenstad. Volgens een rapport van de gemeentelijke rekenkamer werd dit terrein voor circa 60.000 euro onder de marktwaarde overgedragen aan Van Pol. Volgens een eerder taxatieverslag bracht het perceel zelfs 135.000 euro te weinig op.
Elsevier beschikt over documentatie waaruit drie betalingen van Van Pol voor de campagnes van Verheijen blijken. Het gaat om facturen van 3.000, 3.000 en 750 euro, die naar Van Pol BV werden gestuurd in januari en februari 2011. Verheijen was toen nog wethouder, maar zou korte tijd later overstappen naar het college van Gedeputeerde Staten Limburg.
Volgens de toen geldende Wet subsidiëring politieke partijen moesten giften van bedrijven boven de 4.500 euro openbaar worden gemaakt. Verheijen zegt tegen Elsevier dat hij niet op de hoogte was van de betalingen door Van Pol. De verplichting tot openbaarmaking gold volgens hem niet, omdat het bedrag van 6.750 euro werd gefactureerd door twee afzonderlijke rechtspersonen. Een was de Kamercentrale Limburg VVD (voor een fundraising-diner) en de ander was de stichting Vrienden VVD Venlo. In deze laatste factuur van 17 februari 2011 staat: ‘Voor uw toegezegde bijdrage voor de Provinciale verkiezingen van onze lijsttrekker Mark Verheijen’.
Bedelbrief
Elsevier beschikt ook over een ‘bedelbrief’ van Verheijen aan Van Pol, gedateerd 13 augustus 2009. Verheijen was vanaf 2006 wethouder van Economische Zaken. ‘Venlo ruikt weer naar beton,’ schrijft hij in de ‘Beste Piet’-brief. Hij nodigt Van Pol uit ‘te investeren in een beter Venlo’ door een bijdrage in de campagnekas te storten.
Verheijen maakt zich vanaf 2006 sterk voor een verlevendiging van het centrum van Venlo. Sinds 2008 spreekt de gemeente met Van Pol over de bouw van een bioscoop aan Picardie, een van de oudste straten in hartje Venlo. Het terrein is dan in gebruik als parkeerplaats. Verheijen maakt van het project een kernthema in zijn campagne voor de – vanwege een gemeentelijke herindeling vervroegde – verkiezingen van november 2009. Als VVD-lijsttrekker belooft hij: ‘Op de dag na de verkiezingen gaat de spa de grond in.’
De linkse partijen verzetten zich hiertegen, want het college besloot eerder tot de bouw van een cultuurcentrum met filmhuis, theater, poppodium en een commerciële bioscoop. Verheijen wil een door Van Pol te ontwikkelen commerciële bioscoop, waarin het filmhuis kan worden ondergebracht.
De VVD wint de verkiezingen van november 2009 en sluit een college-akkoord met PvdA en CDA. In dat akkoord krijgt Verheijen volledig zijn zin. Er komt een bioscoop met een filmhuis als annex. PvdA-fractieleider Hay Janssen (58), die destijds het akkoord met Verheijen ondertekende, zegt dat de bioscoop een ‘cruciaal thema’ was voor Verheijen. ‘Het filmhuis moest bij de bioscoop komen, zodat de jaarlijkse gemeentelijke subsidie van ongeveer 100.000 euro ten goede zou komen aan de exploitatie. De samenvoeging ging uiteindelijk niet door, maar dat was toen wel de bedoeling.’
Terugkijkend zegt Janssen dat de gemeenteraad alerter had moeten zijn. ‘Het gonsde ook destijds al van de geruchten over Van Pol. Het was bekend dat Verheijen goede contacten onderhield met de projectontwikkelaar. Ongeveer tegelijkertijd verkocht de gemeente voor het symbolische bedrag van 1 euro de watertoren en het omliggende terrein in Tegelen aan Van Pol. Ik heb Verheijen gevraagd waarom uitgerekend Van Pol steeds in beeld was voor transacties in Venlo. Hij zei toen dat Van Pol nu eenmaal een positie wilde opbouwen in de stad.’
Stokpaardje
De spade gaat overigens niet daags na de verkiezingen van 2009 de grond in. Pas op 13 september 2011 besluit het college tot verkoop van het perceel en kan Van Pol beginnen met bouwen. Verheijen zegt nu dat hij na de verkiezingen van 2009 eigenlijk niks meer voor het project deed. In campagnetijd was het zijn stokpaardje, maar toen hij voor de tweede keer wethouder van Economische Zaken en binnenstad werd, liet hij het over aan de ambtenaren.
PvdA-fractieleider Janssen gelooft daar niks van. ‘Het project stond onder auspiciën van Verheijen en zijn mede-wethouder Twan Beurskens (VVD). Hij moet alles geweten hebben van de onderhandelingen met Van Pol.’
Verheijen trekt in maart 2011 de VVD-lijst bij de provinciale verkiezingen in Limburg en wordt gedeputeerde van Economische Zaken. Ook die functie is een springplank: in september 2012 komt hij in de Tweede Kamer en krijgt de belangrijke rol van Europawoordvoerder in de VVD-fractie.
Tegen Van Pol loopt een justitieel onderzoek, omdat hij in Roermond wethouder Van Rey (VVD) zou hebben omgekocht met kaartjes voor voetbalwedstrijden en overnachtingen in zijn villa in Saint-Tropez. In dit onderzoek is ook Verheijen als getuige gehoord. Hij bevestigt dat justitie hem confronteerde met de ‘Beste Piet’-brief uit 2009. Justitie heeft het erbij laten zitten. Verheijen (38) zegt dat hij Van Pol goed kende, maar: ‘Ik ben nooit met hem naar sportwedstrijden geweest en ik heb ook nooit gelogeerd in zijn huis in Saint-Tropez.’
Verheijen zegt dat de ‘bedelbrief’ uit 2009 ook naar andere zakenmensen ging. Onderaan staat als disclaimer dat bedragen tot 4.600 euro geheim blijven en dat sponsoren geen politieke tegenprestaties mogen verwachten. Uit het verslag van de rekenkamer Venlo en het deskundigenrapport-De Roo blijkt echter dat Van Pol tussen 2008 en 2011 in Venlo een voorkeursbehandeling kreeg. De Roermondse projectontwikkelaar was de enige gegadigde om het bioscoopproject te ontwikkelen in samenwerking met de beoogd exploitant Joep Caubo.
De gemeente zocht niet naar andere kandidaten en bekeek evenmin of het terrein een andere bestemming kon krijgen. De prijs werd gebaseerd op aannames die voor Van Pol voordelig uitpakten. Een bouwplan voor een andere bioscoop elders in de gemeente werd tegengehouden.
De Roo schrijft: ‘De argumentatie ten behoeve van de besluitvorming in het College is gebrekkig, deels onjuist en ongenuanceerd geweest en komt te veel voort uit doelredenatie. Naar ons oordeel is het College daarmee op verkeerde gronden akkoord gegaan met de verkoop van de grond.’
De Roo denkt dat het terrein niet 225.000 euro, maar een bedrag tussen de 260.000 en 310.000 euro had kunnen opbrengen. De gemeente stelde overigens de 225.000 euro onmiddellijk ter beschikking als krediet voor het bioscoopproject. Het exploitatieresultaat voor dit perceel was daarmee 0 euro, aldus het rekenkamerrapport.
Voordeel
Een eerdere schatting door bureau Fakton ging uit van 400.000. Dit bedrag werd berekend door de ‘opbrengstpotentie’ van de bioscoop (2,1 miljoen) te verminderen met de bouwkosten (1,7 miljoen). Het restant (0,4 miljoen) was de waarde van de grond. De gemeente nam genoegen met 225.000, amper de helft. Pikant is dat Van Pol de bioscoop in 2012 voor ruim 2,4 miljoen verkocht aan Caubo. Drie ton meer dan de gemeente had berekend aan opbrengstpotentie. Van Pol verdiende grofweg 4 ton op het project.
De rekenkamer stelt: ‘Dit gegeven leidt niet per definitie tot de conclusie dat de grond te weinig zou hebben opgeleverd en dat derden (onacceptabel) voordeel zouden hebben genoten uit deze transactie.’
Ex-GroenLinks-wethouder Peter Frey, die tussen 2006 en 2009 met Verheijen in het Venlose college zat, zegt dat de nauwe contacten tussen Verheijen en Van Pol destijds bekend waren. Tijdens de campagne van 2009 toonde Verheijen zich zeer betrokken, maar Frey kreeg niet de indruk dat de VVD-wethouder met het bioscoopproject vooral de projectontwikkelaar wilde gerieven.
Maar zoiets is naderhand natuurlijk niet meer vast te stellen. In een vriendenrepubliek lopen allerlei belangen door elkaar en overstijgt de sterke man zijn formele positie. In Roermond gebeurde dat met Van Rey; in Venlo was Verheijen de ‘macher’. Hij deed zijn taken in maart 2011 over aan VVD-kompaan Beurskens, die hem in 2012 ook weer opvolgde in de Gedeputeerde Staten.
SP-raadslid Alexander Vervoort, die vragen stelde over de bioscoopkwestie, hekelt de ‘onderhandse deals’ die werden gesloten met Van Pol en de ‘vage antwoorden’ die het college gaf op de SP-vragen over de transactie met de Tegelse watertoren.
Verheijen verwerpt elke suggestie dat hij in zijn contacten met Van Pol niet integer zou hebben gehandeld. Hij zegt niets te weten van de bedragen die Van Pol voor VVD-campagnes betaalde, ook al had hij hem een bedelbrief gestuurd. Hij zegt dat hij als lijsttrekker geen tijd had na te gaan van wie het geld voor zijn campagne kwam. ‘Daarvoor moet je bij de campagneleider zijn.’
Op de vraag of Van Pol het destijds zo kan hebben opgevat dat hij moest betalen voor Verheijens campagne om in Venlo de bioscoop te mogen bouwen, zegt Verheijen: ‘Noem mij naïef, maar ik ben integer.’