Volkert van der Graaf vermoordde niet slechts een politicus. Hij pleegde ook een aanslag op hoop, verdraagzaamheid en het felle, maar respectvolle debat.
Pim Fortuyn is vermoord en zijn moordenaar komt vrij. Formeel gezien is een moordenaar vrij op het moment dat hij niet meer in de gevangenis zit.
Volgens het recht is Volkert van der Graaf, de moordenaar van Pim Fortuyn, vrij. Maar echt vrij is hij niet. Een moordenaar is vrij als hij in het reine komt met zijn eigen geweten.
U kunt tegenwerpen dat hij wel degelijk in het reine is gekomen met zijn geweten: hij pleegde de moord op Fortuyn juist op grond van gewetensoverwegingen.
Ongenaakbaar
Volkert is een gewetensdader. Hij geloofde in zijn daad. De moord moest gebeuren om de zwakkeren in de samenleving te beschermen. De zwakkeren, dat waren dieren in alle vormen en maten. Allochtonen, eveneens in alle vormen en maten, behoorden in zijn ogen kennelijk ook tot zwakkeren die moesten worden beschermd.
Ter Herinnering Pim Fortuyn
Twijfelt Volkert van der Graaf weleens? Dat weten we niet zeker. Uit alle berichten blijkt dat hij een rotsvaste wil heeft. Een ongenaakbare wil, verheven boven alle twijfels. Dit is geen menselijke eigenschap.
Wie nooit een seconde twijfelt aan de juistheid van zijn handelingen, is onmenselijk. Twijfel aan de eigen uitgangspunten en handelingen horen bij mensen, zolang die mensen in een voortdurend gesprek verwikkeld zijn met zichzelf en anderen.
Menselijk
Wie zich veheven acht boven dit proces van dialoog, mist het kenmerk dat de mens mens maakt: twijfel. Als Volkert durft te twijfelen, zal hij in een contradictoir gesprek terechtkomen waarbij niet de absolute waarheid, maar zijn eigen handelingen en uitgangspunten ter discussie moeten worden gesteld.
Als we ervan uitgaan dat hij deze menselijke kwaliteit mist, mist hij volgens de psychiaters het instituut wat wij geweten noemen. Dan is hij gewetenloos.
Het menselijke geweten is niets anders dan een soort rechtbank van rede waarvoor wij onszelf dagvaarden. Zo kunnen we ons gedrag verbeteren en tegelijkertijd komen we in het reine met ons geweten doordat we onze fouten, gebreken en oorzaken erkennen.
Zelfanalyse
Alle grote geestelijke stromingen in de geschiedenis waren bedoeld om een redelijke zelfanalyse van de mens en de samenleving mogelijk te maken. Zij die zich nu bekommeren om het recht dat Volkert voorwaardelijk heeft vrijgelaten, moeten zich eigenlijk de vragen stellen over de afwezigheid van het geweten bij een dergelijke moordenaar.
Pim Fortuyn vertegenwoordigde iets, een kwaliteit, een manier van denken of een politieke noodzaak. Daarom stel ik de vraag: wat heeft Volkert vermoord?
Volkert pleegde met de moord op Fortuyn een dodelijke aanslag op minstens drie zaken:
1) Het contradictoire debat. Pim Fortuyn hield van het debat. In gesprek treden met tegenstanders in alle mogelijke arena’s: radio, televisie, universiteiten, kranten, tijdschriften.
Helaas voorkwam Volkert dat Fortuyn ook in het parlement kon debatteren. Indertijd behoorde alles tot de linkse kerk. Maar toch voerde Fortuyn overal – met geduld en respect – politieke debatten. Eenmaal liep hij weg. En daar had hij goede redenen voor.
Pim benadrukte elke keer dat zijn tegenstanders hem niet moeten vergelijken met het Vlaams Blok, het Front National van Le Pen, en de Oostenrijker Jörg Haider. Als ze dat toch deden, werd hij boos. Hij behoorde immers niet tot antisemitische rechts-radicale groeperingen.
2) Verdraagzaamheid. Gesprekken met journalisten waren een feest voor Fortuyn. Hij sprak niet beledigend, maar elegant. Zelfs toen zijn opponent imam Haselhoef geen echte imam bleek te zijn, wilde hij hem niet verwijderen van de kaft van zijn boek.
Ook Haselfhoefs tekst werd gewoon in zijn boek (De islamisering van onze cultuur) opgenomen. Geen lynchpartij dus. Fortuyn had niets tegen de nieuwe Nederlanders. Hij nam minstens twee personen uit allochtonengroepen op in zijn lijst.
Ondanks het feit dat hij zich keerde tegen de ‘Verweesde samenleving’ was hij een kosmopoliet. De tijdelijke immigratiestop moest ruimte scheppen om de integratie te bevorderen en een nieuwe vorm van sociale cohesie te scheppen voor een moderne samenleving.
Hij had fundamentele theorieën over onze samenleving, zoals de effecten van schaalvergroting in het onderwijs.
3) De politiek van hoop en niet de politiek van verbittering. De politieke tegenstander was voor Fortuyn niet de vijand. Daarom kon hij zonder verbittering omgaan met zijn tegenstanders. Pim was een geestige, vrolijke man.
Macht
Hij wilde geen protestpartij oprichten, maar een beweging die tijdelijk van aard zou zijn, want Fortuyn hoopte dat zijn boodschap zou doorklinken in de bestaande partijen. Toch was hij reeds bezig met de macht en de vorming daarvan.
Hij respecteerde de stem van de kiezers – dat doet een politicus om de realisatie daarvan binnen het landsbestuur, de macht, mogelijk te maken. Pim had reeds gesprekken gevoerd met het CDA voor de vorming van een coalitie. Daarom lukte het hem om in Rotterdam een coalitie te vormen.
Volkert van der Graaf pleegde op 6 mei 2002 een aanslag op een hoopvolle, verdraagzame oppositie. Van der Graaf, een man zonder geweten, pleegde een aanslag op het verdraagzame, maar ernstige politieke debat.
Juist nu mis ik Pim meer dan ooit.