Al in 2010 werd de gemeente Amsterdam gewaarschuwd voor de risico’s van het geautomatiseerde betaalsysteem van de belastingdienst. Ook was al lang duidelijk dat de gemeente de ICT niet op orde heeft.
Dat blijkt uit rapporten van de gemeentelijke accountant ACAM. ‘Al jaren wordt het signaal afgegeven dat het alle hens aan dek is bij de Dienst Belastingen,’ zei D66-fractievoorzitter Jan Paternotte woensdag in het debat waar de PvdA-wethouder Pieter Hilhorst (Financiën) uitleg moest geven over de 188 miljoen euro die per abuis naar minima-huishoudens werd overgemaakt.
Mens en machine
In dat debat werd duidelijk dat de blunder kwam door een combinatie van technisch en menselijk falen: een computer die op hol sloeg zorgde ervoor dat bijna tienduizend huishoudens het honderdvoudige ontvingen van wat de bedoeling was, maar drie ambtenaren die toekeken hadden niets door.
Pas nadat verbaasde Amsterdammers de gemeente belden met de vraag of ze dit hoge bedrag wel terecht hadden gekregen, kreeg de belastingdienst in de gaten dat er iets gigantisch was misgegaan. Maar ook als ze het eerder hadden gezien, zou er geen goede ‘noodrem’ zijn geweest voor de betaalcomputer.
Eerste waarschuwing
De wethouder kan niet zeggen dat hij niet was gewaarschuwd. Paternotte wijst op verschillende onderzoeken naar de gemeentelijke belastingdienst.
Over het slecht functionerende betaalsysteem waarschuwde de gemeente-accountant in 2010: ‘Zowel bij het management als bij de controllers is nog meer het besef nodig dat vaak wel maatregelen zijn genomen, maar dat deze nog verre van optimaal zijn’.
Tweede waarschuwing
Een jaar later, in 2011, waarschuwde de accountant dat er ‘onvoldoende’ kennis was bij de ICT-afdeling van de gemeente over de technische kant van de belastingdienst. En misschien nog wel erger: als er wat verkeerd zou gaan, zou er geen noodrem zijn:
‘De continuïteit van de werkzaamheden van Dienst Belastingen Gemeente Amsterdam [is] onvoldoende gewaarborgd, doordat bij een calamiteit er geen schaduwsysteem is waarin gegevens kunnen worden teruggezet,’ constateerde ACAM.
Derde waarschuwing
Ook dit voorjaar waarschuwde de gemeente-accountant weer over de computersystemen van de Amsterdamse belastingdienst. Er zijn ‘geen backup-voorzieningen’ of herstelmogelijkheden voor bepaalde fouten, en er moest worden gewerkt aan ‘zichtbare interne controle’, staat te lezen in de controle op de jaarrekening van vorig jaar.
Hilhorst laat een extern onderzoek uitvoeren naar de misser.