Trumps honderd dagen in het Witte Huis zijn lastig te vergelijken met die van zijn voorgangers. De onvoorspelbare president drukt ondanks felle tegenstand wel degelijk zijn stempel op de Verenigde Staten en de wereld.
Zelf zegt Trump niet te hebben verwacht dat het presidentschap zo zwaar zou zijn. ‘Ik had verwacht dat het werk in het Witte Huis minder van mij zou vergen dan mijn vorige banen,’ zegt de president in een interview.
Hoe doet Trump het tot nu toe? Elsevier kijkt naar zijn eerste honderd dagen in het Witte Huis.
Sinds het presidentschap van Franklin D. Roosevelt (1933-1945), die in zijn eerste honderd dagen 76 wetten ondertekende en de rol van de Amerikaanse overheid sterk uitbreidde, hechten politici grote waarde aan die eerste periode in het Witte Huis. De moderne president – gemotiveerd om verkiezingsbeloftes na te komen – probeert gewoonlijk om tenminste één groot wetsvoorstel door het Congres te loodsen.
Dat is Trump, die met grootse hervormingsplannen naar Washington kwam, niet gelukt. Het belangrijkste plan voor zijn eerste maanden, het terugdraaien en vervangen van zorgverzekeringswet Obamacare, kreeg hij niet door het door zijn eigen partij, de Republikeinen, gedomineerde Huis van Afgevaardigden. Barack Obama begon zijn termijn voorspoediger: begin 2009 ondertekende hij een omstreden wet die 800 miljard dollar in de Amerikaanse economie pompte.
American Dreamers
Wat moet Donald Trump doen om zijn presidentschap tot een succes te maken? Op woensdag 3 mei bespreken onder anderen Koen Petersen en Michiel Vos (live vanuit New York) in de Rode Hoed in Amsterdam Trumps eerste honderd dagen. Tickets en info>
De start van Trumps presidentschap is sowieso lastig te vergelijken met die van zijn recente voorgangers, zegt Ben Wittes (47) van denktank Brookings Institution. ‘Deze president functioneert niet op de “gewone manier” die we zijn gaan verwachten van onze leiders. Hij heeft geen ervaring in de politiek, en dat is te zien. Volgens sommigen is dat positief, anderen zien het als een risico.’
Eerste maanden getekend door gebrek aan orde
De eerste maanden werd het Witte Huis vooral getekend door een gebrek aan orde. Kabinetsbenoemingen duurden langer dan gewoonlijk. Onthullingen over banden tussen het Trump-kamp en Rusland kostten veiligheidsadviseur Michael Flynn zijn positie en het aan deze zaak gelieerde FBI-onderzoek domineerde wekenlang het nieuws. Door de bijna dagelijkse lekken naar de media wist iedereen van de machtsstrijd tussen de nationalistische vleugel van adviseur Stephen Bannon en meer gematigde Republikeinen als Trumps schoonzoon Jared Kushner. Met felle tweets gooide de president extra olie op het vuur.
Tijdens de campagne presenteerde Trump nog ‘een contract met de Amerikaanse kiezer’, waarin hij zestig plannen oplepelde om binnen honderd dagen uit te voeren. ‘Amerika gaat zoveel winnen, jullie zullen er nog moe van worden,’ beloofde hij zijn supporters. Deze week temperde Trump de verwachtingen in een interview met persbureau AP: de mijlpaal van honderd dagen is niets meer dan ‘een kunstmatige barrière’.
Trumps wereld
Zijn presidentschap is er een zoals niet eerder is gezien in de Amerikaanse 
geschiedenis. Alle reden voor de redactie van Elsevier om feiten van meningen te onderscheiden en in een speciale editie de aard van president Donald Trump bloot te leggen. Lees meer en bestel>
Het beeld dat de president niets voor elkaar kreeg, is niet accuraat. Trump probeerde door middel van presidentiële decreten – 33 stuks – belofte na belofte te houden, vaak tot afgrijzen van critici. Zo heeft hij groen licht gegeven voor de aanleg van de omstreden oliepijplijn Keystone XL, wees hij vrijhandelsverdrag TPP met Canada af en schrapte hij een reeks milieuregels. Deze decreten hebben een beperkte invloed – ze moeten passen binnen bestaande wetgeving. Een volgende president kan er zo weer een streep door zetten.
Professionals bepaalden Trumps grootste overwinningen
De president behaalde zijn grootste overwinningen als hij luisterde naar doorgewinterde professionals, zegt Jonah Goldberg (48) van denktank American Enterprise Institute. Hij wijst op de leider van de Senaat Mitch McConnell, die erop toezag dat rechter Neil Gorsuch werd benoemd in het Hooggerechtshof. De conservatieve rechter vervangt de overleden oerconservatieve Antonin Scalia.
Op advies van minister van Defensie James Mattis en Nationaal Veiligheidsadviseur Herbert McMaster wendde Trump zijn blik naar het buitenland. Volgens Goldberg lag daar een reeks ‘makkelijke overwinningen voor het oprapen na de Obama-jaren’. In een week tijd transformeerde Trump van isolationist met een vurig geloof in America First in een interventionist, door ingrijpen in het Syrië van Bashar al-Assad en in Afghanistan en door dreigende taal tegen Noord-Korea en Iran.
Ook noemde hij de NAVO onlangs toch niet achterhaald, ook al had hij tijdens zijn verkiezingscampagne het bestaansrecht van de organisatie in twijfel getrokken. Verder gaf Trump deze week toe dat hij als New Yorkse vastgoedmagnaat maar weinig afwist van de NAVO. Amerikaanse media spreken van een learning curve – elke dag leert Trump iets nieuws.
Goldberg noemt het ‘geen draai met sinistere intenties’, maar een teken dat de president luistert naar zijn – militaire – adviseurs. Wittes van Brookings is minder positief over de ommekeer in het buitenlandse beleid. ‘Er is nog steeds geen coherente strategie voor veel kwesties, slechts een reeks beslissingen genomen op instinct. Elke keer als de president draait, verliest hij een deel van zijn geloofwaardigheid.’
Tijd genoeg
Met een president die zo onvoorspelbaar is als Donald Trump, durft geen van de deskundigen met zekerheid te zeggen wat er de komende honderd dagen zal gebeuren. Binnenkort wil het Congres nogmaals stemmen over de vervanging van Obamacare, maar daarvoor moeten de verschillende vleugels binnen de Republikeinse Partij in het Huis van Afgevaardigden en de Senaat wel eindelijk gaan samenwerken. De president wil proberen om nog voor de zomer een belastinghervorming door te voeren – politiek gezien wellicht een nog complexere opgave.
Mochten de binnenlandse politieke spelletjes op niets uitlopen, dan wordt een nieuwe nadruk op buitenlands beleid aantrekkelijk, denkt Wittes. ‘Om invloed te hebben op het wereldtoneel heeft de president het Congres niet nodig, of het nou door middel van staatsbezoeken is of via zijn Twitteraccount.’
Eigenlijk is Trump net pas begonnen. ‘Het is nog vroeg. Honderd dagen betekenen ook weer niet erg veel,’ schreef The New York Times in een commentaar, niet over Trump, maar over de hobbelige eerste maanden van Bill Clinton in 1993. Trump mag dan andere plannen hebben met de Verenigde Staten dan zijn Democratische voorganger, hij verdient op zijn minst dezelfde behandeling: er is nog alle tijd om zich te laten gelden als succesvol president.