Moeten Republikeinen 6 november vrezen?

Historisch gezien zijn de kansen voor de Republikeinen bij de verkiezingen in november niet al te rooskleurig: de politieke partij die de president levert, krijgt in de Verenigde Staten bij tussentijdse verkiezingen doorgaans de grootste klappen.

Als de Amerikanen op 6 november naar de stembus gaan, zal deze gedachte rondspoken in de hoofden van Republikeinse Congresleden. Maar zijn deze gedachten gerechtvaardigd, gezien de huidige situatie in het Amerikaanse Congres?

Dubieuze beslissingen

Orrin Hatch moet gemengde gevoelens hebben gehad toen hij op 25 december jongstleden The Salt Lake Tribune opensloeg. De 84-jarige Senator uit Utah was op Eerste Kerstdag door de krant uitgeroepen tot 2017 Utahn of the Year. Normaal gesproken is dit een prestigieuze onderscheiding, maar ditmaal benadrukte de krant expliciet dat Hatch de prijs niet te danken had aan zijn tomeloze inzet voor de inwoners van Utah.

Integendeel. De langstzittende Republikeinse Senator in de Amerikaanse geschiedenis had in de ogen van The Salt Lake Tribune enkele dubieuze beslissingen genomen. Zo speelde Hatch een belangrijke rol in president Donald Trumps besluit om twee natuurparken te verkleinen. Een besluit met mogelijk verstrekkende gevolgen voor de natuur in de staat, nu die de prooi kan worden van oliemaatschappijen.

Daarnaast was Hatch als voorzitter van de commissie Financiën in de Senaat een fervent voorstander van de belastinghervormingswet. Een gegeven dat volgens The Salt Lake Tribune het einde moest inluiden van een 42 jaar lange carrière in het Amerikaans Congres.

De redactie van The Salt Lake Tribune kreeg gelijk. Op 3 januari 2018 kondigde Hatch zijn afscheid aan via Twitter. ‘Iedere goede bokser weet wanneer het tijd is om de handdoek in de ring te werpen,’ zei hij in zijn afscheidsvideo.

De Grand Old Party in het 115de Amerikaanse Congres

Het afscheid van Hatch stond niet op zichzelf: meer Republikeinse Congresleden maakten de afgelopen maanden hun aftreden bekend. Het lijkt er zo steeds meer op dat het 116^de Amerikaanse Congres er significant anders uit komt te zien dan het huidige, 115^de Congres.

De Republikeinse Partij heeft in beide Kamers een meerderheid. In de Senaat is die krap. De Grand Old Party bezit daar 51 van de 100 zetels, nadat in december een zetel van Alabama naar Democraat Doug Jones ging. Dit bracht het aantal zetels in Democratische handen op 47, plus twee onafhankelijke Senatoren uit Vermont en Maine – Bernie Sanders en Angus King – die vrijwel altijd meestemmen met de Democraten.

In het Huis van Afgevaardigden, waar vijf zetels onbezet zijn, hebben de Republikeinen meer speelruimte. Met 237 zetels is de positie van de partij comfortabel als het conservatieve wetten goedgekeurd wil krijgen. De Democratische Partij kan met 193 zetels weinig weerstand bieden.

Democratische meerderheid in het 116de congres

Dit kan veranderen als de Democraten hun slag slaan bij de Congresverkiezingen op 6 november. Bij een winst van slechts twee zetels streeft de partij de Republikeinen al voorbij in de Senaat. Om hetzelfde te bereiken in het Huis van Afgevaardigden is een winst van 25 zetels nodig. In dat geval hebben de Democraten 218 zetels, een meerderheid.

Of de Republikeinen moeten vrezen voor een Democratische meerderheid in het Congres, valt te bezien. In het Huis van Afgevaardigden is veel mogelijk, omdat álle Afgevaardigden hun zetel moeten verdedigen.

Dit ligt anders in de Senaat, waar slechts eenderde van de Senatoren de strijd aangaat met uitdagers. Liefst 26 Democratische Senatoren moeten in november afrekenen met Republikeinse kandidaten die azen op hun zetel. Daarentegen hoeven slechts negen Republikeinse Congresleden hun felbegeerde positie in de Senaat te verdedigen.

‘Leugenaar zonder ruggegraat’

Dean Heller is een van de Republikeinen die alle zeilen moet bijzetten om zich na 6 november nog Senator voor Nevada te mogen noemen. Nevada heeft alle kenmerken van een battleground state, waar het er volgens de peilingen om gaat spannen.

De huidige Senator heeft zich buitengewoon onpopulair gemaakt bij zijn eigen achterban. Vorig jaar stemde hij tegen een directe afschaffing van Obamacare en sprak hij zijn steun uit voor mogelijke subsidiëring van abortus. ‘Hij is een leugenaar zonder ruggegraat,’ zei een conservatief afgelopen zomer in een interview met NBC News.

Tel daarbij op dat Nevada in 2016 nog Democratisch stemde bij de presidentsverkiezingen. Presidentskandidaat Hillary Clinton won destijds in Nevada nipt met 4 procentpunt. Nog een gegeven dat Democraat Jacky Rosen – momenteel Afgevaardigde voor Nevada’s derde district – in het zadel kan helpen als ze in november de strijd aangaat met Heller.

Gevaar voor dominantie Republikeinse Partij

Hetzelfde geldt voor het zesde district van Illinois. De ontwikkeling van dit district – een buitenwijk van Chicago – is exemplarisch voor het gevaar dat Republikeinen lopen tijdens de verkiezingen om het Huis van Afgevaardigden.

Na jarenlange Democratische dominantie wisten Republikeinse Congresleden, zoals Peter Roskam in Illinois, districten in de ‘suburbs’ naar zich toe te trekken. Dat lijkt nu te veranderen. Steeds meer progressieve, hoogopgeleide jongeren trekken naar districten als het zesde van Illinois. Het is een groep die Republikeinse maatregelen als de belastinghervorming niet steunt. Dit kan de dominante positie van de Republikeinse Partij in deze districten in gevaar brengen.

Uit het gareel lopende Congresleden. Veranderende districten. Het zijn obstakels die de Republikeinen moeten overwinnen om een goed resultaat te halen op 6 november. In de Senaat lijkt dit makkelijker dan in het Huis van Afgevaardigden. Zeker als de Republikeinen beschikken over zo’n vechtersmentaliteit als ‘bokser’ Orrin Hatch zo lang had.