‘Radicaal’ klimaatplan Democraten wekt verbazing

De Verenigde Staten moeten wereldleider worden op het gebied van klimaatbeleid, vindt de linkerflank van de Democratische Partij. Vorige week lanceerde het jonge Amerikaanse congreslid Alexandria Ocasio-Cortez, het gezicht van de nieuwe generatie Democraten, de zogenoemde Green New Deal. Republikeinen hekelen de deal. Zij spreken van ‘radicale’, ‘socialistische’ plannen.

Wat staat er in de Green New Deal?

De Green New Deal is een verwijzing naar de New Deal, een groot pakket wetten dat onder de Democratische president Franklin Delano Roosevelt (president van 1933 tot 1945) werd doorgevoerd om de Amerikaanse economie uit het slop te halen na de Grote Depressie begin jaren dertig. ‘FDR’ wilde via overheidsprojecten banen creëren om de armoede tegen te gaan. Door er het woord ‘groen’ aan toe te voegen, wil de linkerflank van de Democratische Partij de bestrijding van klimaatverandering combineren met economische groei.

Het plan, dat uit de koker komt van Ocasio-Cortez en Senator Ed Markey, is verstrekkend. Een ‘tienjarige nationale mobilisatie’ moet ertoe leiden dat in de Verenigde Staten in 2030 de uitstoot van broeikasgassen met 100 procent is verminderd. In plaats van fossiele brandstoffen als bruinkool, olie en aardgas, moet het land ‘schone en hernieuwbare’ energiebronnen gebruiken die CO2-neutraal zijn. In het plan staan geen concrete beleidsmaatregelen om die transitie te bereiken, noch wordt duidelijk uitgelegd hoe de Green New Deal moet worden betaald.

Wel is duidelijk dat de ambities torenhoog zijn, en dat veel van de doelen weinig met het klimaat van doen hebben. Zo moet de Green New Deal ervoor zorgen dat iedere Amerikaan gegarandeerd een baan heeft met onder meer een ‘eerlijk’ salaris, verlof om medische- en familieredenen, doorbetaling tijdens vakanties en pensioenzekerheid. Ook pleiten de Democraten voor een gezondheidszorg van hoge kwaliteit voor iedereen, gratis hoger onderwijs en strengere antidiscriminatiewetten voor op de werkvloer. Ook de onderbetaling van vrouwen en zwarten in Amerika, die veel minder zouden verdienen voor hetzelfde werk, moet met de deal worden aangepakt.

Misschien wel de meest opmerkelijke passages uit het document gaan over het oplossen van ‘systematische ongerechtigheden’: volgens de volksvertegenwoordigers leiden klimaatverandering en milieuvervuiling tot ‘systematische raciale, regionale, sociale (…) en economische onrechtvaardigheden’. Vooral de indiaanse bevolking, ‘gemeenschappen van kleur’, immigranten, mensen in landelijke regio’s, armen, vrouwen, ouderen, daklozen, gehandicapten en jongeren zouden extra kwetsbaar zijn voor de effecten van klimaatverandering en de kosten die de energietransitie met zich meebrengt. Om hen daartegen te beschermen, stelt de Green New Deal voor om extra te investeren in gemeenschappen waar deze minderheden wonen.

Uitgelekte conceptversie: wat staat erin?

Voordat het officiële document werd gepubliceerd, doken in diverse Amerikaanse media berichten op over een document inclusief FAQ’s (Frequently Asked Questions, veel gestelde vragen) van zes pagina’s met nog veel ambitieuzere doelen. Dat leidde tot een stortvloed aan kritiek.

De belofte die de meeste bevreemding wekte, was ‘economische zekerheid voor allen die niet in staat of niet bereid zijn te werken’. Ook het voornemen om de Federal Reserve geld te laten bijdrukken voor de bekostiging van de energietransitie leidde tot verbazing in de media, omdat dat tot enorme inflatie zou leiden. Volgens het document zou de overstap naar CO2-neutrale energiebronnen bovendien zonder kernenergie moeten gebeuren. Sterker nog, ontmanteling van alle kerncentrales binnen tien jaar was in de FAQ genoemd als optie.

https://twitter.com/saikatc/status/1094263752806055936

Nadat in allerlei media ophef over dit concept van de Green New Deal was losgebarsten, wierpen Ocasio-Cortez en haar woordvoerders tegen dat conservatieve Amerikanen ‘vervalste versies’ van de Green New Deal online hadden verspreid. Later bleek dat het document wel degelijk echt was: het was ge-upload op de officiële website van het Congreslid en verstuurd naar diverse media, waaronder de landelijke radiozender National Public Radio (NPR) die het document publiceerde. Toen dat bekend werd, was de ‘conceptversie’ al van haar website gehaald en vervangen door de officiële versie uit punt 1. De stafchef van Ocasio-Cortez schreef zaterdag op Twitter dat het ging om een ‘concept van een FAQ die duidelijk onafgemaakt was en niet representatief is’ voor de echte Green New Deal.

Hoe reageren Republikeinen?

President Donald Trump reageerde op de hem kenmerkende wijze via Twitter. ‘Briljant!’ schreef hij sarcastisch. ‘Het zou geweldig zijn voor onze zogenaamde “ecologische voetafdruk” om permanent alle vliegtuigen, auto’s, koeien, olie, gas en het leger te elimineren – ook al doet geen enkel ander land hetzelfde.’

Vrijwel alle Republikeinen vinden dat de doelen veel te ver gaan, en spreken van ‘radicale’, ‘onbetaalbare’ plannen die zullen leiden tot een ‘enorme transformatie’ van de Amerikaanse maatschappij. Het officiële twitteraccount van de Republikeinen in de Senaat deelde vrijdag een video waarin de plannen worden gefileerd: ‘De Green New Deal is het plan van de Democraten om de overheid meer controle over het Amerikaanse leven te geven.’

Senator Lindsay Graham vindt dat de afgelopen week, vanwege de publicatie van de Green New Deal door de ‘uiterst linkse’ Democraten en de goed ontvangen State of the Union-toespraak van de president, mogelijk de beste politieke week van Trumps presidentschap is. Congreslid Mo Brooks noemt de Green New Deal een ‘vaag manifest van radicaal socialistisch (…) beleid, dat “massale overheidsinterventie” en “economische transformatie” van Amerika’ belooft. De Republikeinse Senator John Barrasso spreekt van een ‘socialistisch manifest’.

Steunen alle Democraten de plannen?

Veel prominente leden van de Democratische Partij hebben laten weten dat ze de Green New Deal steunen. Volgens dagblad The Washington Post steunen zeker vier van de elf Democratische presidentskandidaten de deal, onder wie de Senatoren Elizabeth Warren, Kamala Harris, Kirsten Gillibrand en Cory Booker. Zij spreken van een ‘dapper plan’. Ook oud- presidentskandidaat Bernie Sanders – die volgens de politieke nieuwssite The Hill overweegt om zich kandidaat te stellen voor 2020 – staat achter de plannen. De Green New Deal zal leiden tot miljoenen banen, denkt Sanders.

Hoewel de overgrote meerderheid van de Democraten zich achter de Green New Deal schaart, is er ook weerstand in de partij: Nancy Pelosi, voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, uitte zich woensdag tegenover de nieuwswebsite Politico sceptisch over de Green New Deal. ‘Het is een van de vele suggesties die we zullen ontvangen,’ zei de House speaker. ‘De groene droom, of hoe ze het ook noemen, niemand weet wat het is, maar ze zijn ervóór, toch?’ Pikant, aangezien juist Pelosi een ‘klimaatpanel’ voor nieuwe wetgeving samenstelde. Ocasio-Cortez behoort niet tot de uitverkorenen.

Het standpunt over de Green New Deal tekent de tweedeling die is ontstaan binnen de Democratische partij: aan de ene kant de jonge, zich socialistisch noemende generatie met als boegbeeld Ocasio-Cortez – die pleitte voor een belastingtarief van 70 procent voor de allerrijksten en die de strijd tegen klimaatverandering omschreef als ‘onze Tweede Wereldoorlog‘ – en aan de andere kant ervaren politici als Pelosi en voormalig vicepresident Joe Biden, die als gematigder te boek staan.