‘Racisme’, ‘homofobie’: hoe beroemdheden buigen voor boze activisten

In de Verenigde Staten zwichten beroemdheden die zijn beschuldigd van racisme, homofobie of seksisme de laatste tijd veelvuldig voor activisten. Zo gaat de première van een nieuwe film met Liam Neeson niet door en heeft de uitreiking van de Oscars dit jaar geen presentator. Ook neemt de druk op een ‘racistische’ Democratische gouverneur in Virginia toe. Niet zelden vormen kwesties uit een ver verleden de reden voor de boycot.

Geen presentator Oscars vanwege ‘homofobe’ komiek

Woensdag maakte de Amerikaanse televisiezender ABC, die de Academy Awards uitzendt, bekend dat de jaarlijkse uitreiking van de filmprijzen voor het eerst in dertig jaar geen presentator heeft. Diverse beroemdheden, onder wie zangeres Jennifer Lopez en acteurs als Daniel Craig, Whoopi Goldberg en Chris Evans, praten de Oscar-uitreiking op 24 februari aan elkaar.

Aanvankelijk zou cabaretier Kevin Hart de presentatie doen, maar twee dagen nadat dat bekend werd, werden op sociale media oude tweets en uitspraken gedeeld waarin hij zich negatief uitlaat over homoseksualiteit. Zo schreef de komiek in 2011 dat hij het niet zou tolereren als zijn zoon met een poppenhuis zou spelen, ‘omdat dat gay is’. Ook zei hij tijdens een show dat hij ‘als heteroseksuele man (…) zou voorkomen dat zijn zoon homo wordt’ als dat zou kunnen. ‘Doe wat je wil, wees gelukkig,’ schreef Hart er wel bij.

Na de ophef die ontstond, was Hart in eerste instantie niet van plan om zich terug te trekken. Hij zei in een videoboodschap dat de organisatie hem had verzocht zijn excuses aan te bieden, omdat ze anders een nieuwe presentator zou zoeken. Dat weigerde de cabaretier: naar eigen zeggen had hij lang geleden al duidelijk gemaakt dat hij niet homofoob is en dat hij intussen anders tegen homoseksualiteit aankijkt dan toen hij de tweets verstuurde. ‘Ik wil niet weer terugkijken en bezig zijn met lang geleden (…) Ik heb het achter me gelaten.’

Kort daarop besloot Hart alsnog dat hij de Oscars niet zou presenteren: naar eigen zeggen had hij zelf besloten om zich terug te trekken, ‘omdat ik geen afleiding wil zijn op een avond  (…) waarop zoveel geweldig getalenteerde artiesten moeten kunnen schitteren’. Vervolgens maakte hij ook excuses aan de ‘LHBTQ-gemeenschap voor [zijn] ongevoelige woorden uit het verleden’.

De controverse tekent het karakter dat de Oscar-show en andere prijsuitreikingen in de culturele wereld de laatste jaren heeft gekregen: volgens critici staat niet langer de kwaliteit van de films centraal, maar de politieke boodschap. Sinds 2014 trokken acteurs en actrices er van leer tegen de vermeende onderbetaling van vrouwen, riepen ze op meer vrouwen hoofdrollen in films te geven en werd er benadrukt hoe belangrijk het tegengaan van klimaatverandering is.

Ook zijn uitreikingen vaak aangegrepen om kritiek te uiten op president Donald Trump, wapenbezit, de vermeende ondervertegenwoordiging van zwarte acteurs (#OscarsSoWhite) en seksueel grensoverschrijdend gedrag (#MeToo). Het ‘gepreek’ van de acteurs tijdens de Oscar-shows kwam de kijkcijfers in elk geval niet ten goede. Terwijl in 1998 nog 55 miljoen Amerikanen naar de Academy Awards keken, waren dat er vorig jaar nog maar 26,5 miljoen; een dieptepunt.

Filmpremière afgelast om ‘racistische’ ontboezeming

De meest gehoorde beschuldiging is die van racisme. Dinsdagavond meldt filmproducent Lionsgate dat de grote rodeloper-première van Cold Pursuit is afgelast. Cold Pursuit is de nieuwe film van de Noord-Ierse acteur Liam Neeson, onder meer bekend van Taken en Schindler’s List. Aanleiding is een ontboezeming van Neeson in een interview met The Independent.

Aan de Britse krant vertelde hij dat hij bijna veertig jaar geleden rondliep met wraakgevoelens nadat een vriendin van hem had verteld dat ze was verkracht door een zwarte man. Neeson was zo boos dat hij dagenlang met een honkbalknuppel op pad ging in ‘zwarte buurten’, in de hoop een zwarte man in elkaar te kunnen slaan. ‘Ik schaam me ervoor dat te moeten vertellen, maar ik hoopte in die week dat er ergens een zwarte hufter ruzie met me zou zoeken, zodat ik ‘m kon afmaken.’ Dat deed hij overigens niet.

In hetzelfde gesprek zei Neeson dat hij zich schaamt voor zijn reactie: ‘Het is verschrikkelijk, echt verschrikkelijk dat ik dat heb gedaan. Ik heb het nooit eerder aan iemand verteld. Maar ik heb er mijn les van geleerd.’ Nadat op sociale media wederom een golf van woede losbarstte en werd opgeroepen tot een boycot, bezwoer de acteur dat hij geen racist is, en dat hij hetzelfde zou hebben gedaan als de verkrachter van zijn vriendin een blanke Schot, Ier of Litouwer was geweest.

Hoewel Neeson onthulde dat hij hulp heeft gezocht bij een priester en excuses heeft aangeboden voor zijn ‘primitieve neiging’, heeft filmproducent Lionsgate de officiële première in New York City afgeblazen. De film Cold Pursuit – waarin Neeson een man speelt die wraak zoekt nadat zijn zoon is vermoord – is vrijdag in ongeveer 2.500 bioscopen in Noord-Amerika voor het eerst te zien.

Presentator ontslagen bij NBC na blackface-uitspraken

Een andere controverse rond vermeend racistisch gedachtegoed stamt uit oktober. De Amerikaanse presentator Megyn Kelly, die begin 2017 overstapte van de rechts-conservatieve televisiezender Fox News naar het linkser georiënteerde NBC, zette in haar discussieprogramma Megyn Kelly Today vraagtekens bij het taboe in de Verenigde Staten om je gezicht met schmink een andere kleur te geven als deel van een Halloween-kostuum.

‘Je komt tegenwoordig in de problemen als je als blanke zwarte schmink gebruikt voor Halloween, of andersom,’ aldus Kelly. ‘Toen ik klein was, was dat nog prima zolang je je maar verkleedde als een personage.’ Op sociale media werd ze vervolgens massaal beschuldigd van het goedpraten van blackface, een fenomeen dat stamt uit de Amerikaanse slavernijtijd en dat stond voor zwart geschminkte acteurs die in het theater een karikatuur van Afro-Amerikaanse slaven dienden te verbeelden.

Tijdens de eerstvolgende uitzending ging een zichtbaar geëmotioneerde Kelly uitgebreid in op haar eerdere uitspraken. ‘Ik zat fout en het spijt me.’ Ze zei te hebben geleerd dat, ‘gezien de vreselijke geschiedenis van het gebruik van blackface door racisten in dit land, het niet oké is om dat onderdeel te maken van welk kostuum ook, Halloween of niet’. Ondanks een luid applaus van het publiek was dat niet genoeg: NBC meldde twee dagen later dat de Megyn Kelly Show werd geannuleerd, en ontsloeg haar.

Gouverneur Virginia onder vuur om jaarboekfoto

Ook de Amerikaanse politiek is in de ban van een rel rond racisme. Ralph Northam, de Democratische gouverneur van de staat Virginia, ligt al dagen onder vuur door een foto uit zijn studententijd die online opdook. Op de pagina over Northam in het fotojaarboek van zijn universiteit Eastern Virginia Medical School – waar de gouverneur in 1984 afstudeerde – is naast diverse portretfoto’s ook een foto te zien van een feestje: daarop staan twee mannen, van wie de één de blackface-rol speelt, en de ander gehuld is in het witte gewaad met puntmuts van de racistische organisatie Ku Klux Klan.

Het is zeer waarschijnlijk dat Northam één van de twee mannen op de foto is, hoewel hij dat zelf ontkent. Wel erkent hij dat hij in dezelfde periode zijn gezicht zwart heeft gemaakt met schoensmeer om zanger Michael Jackson uit te beelden. Opmerkelijk genoeg had hij kort daarvoor nog zijn excuses aangeboden voor het kostuum op de foto in zijn jaarboek: ‘Het spijt me diep dat ik toen heb besloten om te verschijnen als op deze foto, en vraag excuses voor de pijn die dat destijds en nu heeft veroorzaakt,’ aldus Northam. ‘Dit gedrag past niet bij wie ik ben en de waarden waar ik voor sta.’

Voor veel van Northams Democratische partijgenoten is de foto reden om het vertrek van de gouverneur te eisen: onder anderen de (voormalige) presidentskandidaten Elizabeth Warren, Kamala Harris, Hillary Clinton en Bernie Sanders verzochten hem dringend om te vertrekken. Dat heeft Northam niet gedaan.