Het laatste debat tussen de Republikeinse president Donald Trump en zijn Democratische uitdager Joe Biden was een wereld van verschil met het eerste. Het was rustig en beheerst. Biden en Trump vielen elkaar scherp aan, maar lieten elkaar wel uitspreken. De kandidaten voor het Amerikaanse presidentschap toonden zo hun uiteenlopende visies voor het land.
Het debat werd georganiseerd in Nashville, in de staat Tennessee. Het coronavirus was het eerste thema dat werd besproken door de presidentskandidaten. President Trump zei dat Amerika beter presteerde dan werd voorspeld en dat een vaccin over enkele weken wordt onthuld.
Nieuwe regels zorgen voor orde
Joe Biden viel de president aan op het oplopende dodental, nu het virus ook in de Verenigde Staten weer opleeft. Biden voorspelde een ‘donkere winter’ met nog meer doden. Volgens Trump leert het land juist leven met het virus, en kunnen grote delen van de economie open, ondanks de ruim 220.000 mensen die stierven aan het virus.
Kijkers merkten tijdens het eerste onderwerp direct het succes van de nieuwe debatregels. Die regels waren ingevoerd na de chaos van een paar weken geleden. De kandidaten spraken veel minder door elkaar heen, dankzij het uitschakelen van de microfoons van de kandidaten op specifieke momenten. Moderator Kristen Welker van NBC News leidde het debat met strakke hand.
Trump beschuldigt Biden van schandaal
Na het coronavirus werd gediscussieerd over de nationale veiligheid van de Verenigde Staten. Voor Trump was dat het moment om Biden aan te vallen over een vermeend corruptieschandaal rondom zijn zoon Hunter Biden. Vorige week stond in de krant New York Post dat Biden als vicepresident een ontmoeting zou hebben gehad met een medewerker van het Oekraïense energiebedrijf Burisma. Zijn zoon was toen adviseur van dat bedrijf.
De aanval van Trump verliep stroef. Biden wuifde de aantijgingen weg en noemde het verhaal onderdeel van een Russische propagandacampagne. Biden viel de president daarna aan op zijn relatie met de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-Un. ‘Een boef, en geen vriend’, zei Biden. Trump zou de dictator legitimiteit verlenen door met hem af te spreken. Ondanks een recente uitbreiding van het Noord-Koreaanse wapenarsenaal zijn de contacten volgens Trump goed.
Daana vielen Trump en Biden elkaar aan over het Amerikaanse zorgsysteem. Trump wil het zogenoemde Obamacare-systeem drastisch veranderen, maar slaagde daar in zijn eerste termijn als president niet in. De Republikeinse partij is te verdeeld over een vervangend systeem. Democraten willen het zorgverzekeringssysteem, dat werd ingevoerd door president Barack Obama, juist uitbreiden.
Ook discussieerden Trump en Biden over een nieuw coronasteunpakket. Plannen daarvoor zijn vastgelopen in het congres. Het ruimhartige sociale vangnet dat Trump voor miljoenen Amerikanen spande aan het begin van de coronacrisis is daardoor verdwenen. Veel meningsverschil tussen de kandidaten was er niet. Beiden willen dat er snel nieuwe steun komt, maar geven elkaars partijen de schuld over het blokkeren van plannen daarvoor.
Biden wil hervorming immigratiesysteem
Over de onderwerpen immigratie en racisme in Amerika liepen de meningen verder uiteen. Biden viel Trump aan op het beleid om kinderen van asielzoekers bij hun ouders weg te halen. Trump zei juist dat die goed worden opgevangen, ook al kunnen de ouders van 545 kinderen inmiddels niet meer worden gevonden door de verantwoordelijke opvanginstanties.
Biden beloofde het immigratiesysteem te hervormen in zijn eerste honderd dagen als president. Illegale immigranten zouden uitzicht moeten krijgen op een verblijfsvergunning.
Trump vroeg Biden daarop waarom hij dat niet had geregeld als vicepresident onder Barack Obama. Diezelfde aanval koos Trump ook in het debat over ras in Amerika. Biden stemde in de jaren negentig als Senator voor een omstreden wet die duizenden, vooral zwarte, Amerikanen voor kleine vergrijpen keihard straften. Biden zei dat zijn stem voor die wet een fout was. Een van Trumps grootste successen is het hervormen van die wetgeving.
Trump zoekt doorbraak in race
Tot slot werd er nog gedebatteerd over klimaatverandering en leiderschap. Trump waarschuwde voor de radicale plannen van Biden. Die zouden ervoor zorgen dat Amerika zelf niet meer genoeg energie zou opwekken om in de eigen behoefte te voorzien. Volgens Biden kunnen groene investeringen juist nieuwe banen creëren. Hij zei daarna dat hij de olie-industrie wil “uitfaseren”, een opmerking die in een staat als Texas niet goed zal vallen.
In de korte verklaringen over leiderschap beloofde Trump in zijn tweede termijn als president het land te laten herstellen van de coronapandemie, onder meer door de belastingen verder te verlagen. Biden koos een traditioneel verhaal waarin het verbinden van Amerikanen centraal stond. Hij zei een president voor iedere Amerikaan te willen zijn.
Die woorden van Biden passen bij zijn positie in de race om het presidentschap. Hij ligt in vrijwel alle peilingen voor op president Trump en hoefde in dit debat geen knock-out te slaan. Voor Trump was dat belangrijker. Zijn campagne worstelt en heeft een doorbraak nodig. Met nog minder dan twee weken te gaan tot de verkiezingen op 3 november – en met al 45 miljoen stemmen vervroegd uitgebracht – is het de vraag of de race nog op zijn kop gezet kan worden.