Damian Pargas (38) is geboren en getogen in Virginia, maar vestigde zich in 2000 definitief in Nederland. Eerst om er te studeren, later om er te werken aan de universiteit. Elsevier Weekblad sprak met Pargas, die sinds 1 augustus 2017 als hoogleraar Amerikaanse Geschiedenis is verbonden aan de Universiteit Leiden. Zijn favoriete thema’s? Slavernij en migratie.
Welk expertisegebied bestrijkt uw hoogleraarschap?
‘In principe is dat heel breed. Mijn officiële titel is hoogleraar van de geschiedenis en cultuur van Noord-Amerika én de Amerika’s. Maar ik doe vooral onderzoek naar de geschiedenis van de Verenigde Staten, in het bijzonder de periode van de slavernij.’
Damian Pargas is hoogleraar Amerikaanse Geschiedenis aan de Universiteit Leiden en publiceerde twee boeken:
- The Quarters and the Fields: Slave Families in the Non-Cotton South (Gainesville: University Press of Florida, 2010).
- Slavery and Forced Migration in the Antebellum South (New York: Cambridge University Press, 2014)
Kunt u een korte omschrijving geven van uw onderzoeken?
‘Ik ben vooral geïnteresseerd in de levens van gewone mensen. Dus niet de grote namen, maar juist de Amerikanen over wie je nooit wat hoort. Bij mijn onderzoek ligt de focus altijd bij de slaven zelf. Dat begon al tijdens mijn PhD, toen ik onderzocht hoe het gezinsleven van slaven eruitzag. Daarna schreef ik een boek over de gedwongen migratie van slaven in de negentiende eeuw. Momenteel werk ik met twee collega’s aan een boek over de zogenoemde wegloopslaven in de negentiende eeuw. Dat zijn de slaven die onder meer naar Canada en Mexico vluchtten om aan de slavernij te ontsnappen.’
Die focus op de gewone man doet denken aan Howard Zinn’s A People’s History of the United States.
‘Ja, dat boek werd een grote inspiratiebron nadat ik het als eerstejaarsstudent las. Ik vond het heel bijzonder dat hij de hele geschiedenis van Amerika beschrijft zonder de grote namen erbij te halen. Het gaat in zijn boek om de mensen die worden onderdrukt. Toen ik in de Verenigde Staten opgroeide, kreeg ik op school alleen maar juichverhalen te horen over hoe geweldig ons land was en hoe bijzonder de Amerikaanse Droom. Iedereen zou jaloers zijn op onze democratie, onze vrijheid en gelijkheid. Toen ik ouder werd, begon ik mij juist te interesseren voor de mensen die daaraan kennelijk niet hebben deelgenomen. Zo kwam ik uiteindelijk vanzelf uit bij thema’s als slavernij, de Afro-Amerikaanse geschiedenis en segregatie.’
Waarom fascineren deze onderdrukten u zo?
‘Ik vind ze intrigerend omdat hun levens haaks staan op de idealen die Amerikanen zelf pretenderen te hebben. In de Verenigde Staten geloven we heel graag dat het land is gesticht binnen de intellectuele sfeer van bepaalde normen en waarden. Maar de praktijk is heel anders geweest, en dat fascineert. Waarom krijgen wij hierover zo weinig te horen? Wat zijn die duistere hoofdstukken in de Amerikaanse geschiedenis?
‘Bovendien is het zeer interessant hoe Amerikanen een draai hebben weten te geven aan de eigen idealen om praktijken als deze te rechtvaardigen. Ze omarmen de liberale idealen van vrijheid, zelfstandigheid en zelfvoorzienigheid, maar definiëren die vervolgens letterlijk als het recht om slaven te mogen houden.’
Is deze pragmatische kijk op idealen typisch Amerikaans?
‘Nee, dat denk ik niet. Natuurlijk zijn de Verenigde Staten een land vol uitersten. En de manier waarop bijvoorbeeld de slavernij zich in de Amerikaanse geschiedenis heeft ontwikkeld, is extreem. Maar het land is niet wezenlijk anders dan de rest van de wereld. Ik denk dat Amerika voor Nederlanders zelfs een mooie case study biedt om in te zoomen op bepaalde thema’s waarmee ook Nederland te maken heeft gekregen. Denk aan racisme, het slavernijverleden, populisme, immigratie, zelfs politieke eenwording met betrekking tot de Europese Unie. Een dergelijke unificatie hebben de Amerikanen 150 jaar geleden al doorgemaakt en die verliep nog rampzaliger dan hier.’
Het dedain voor ‘Amerikaanse toestanden’ dat in Nederland weleens te horen is, is dus onterecht?
‘Ik denk dat Nederlanders zich vergissen als ze menen dat de Verenigde Staten heel anders zijn. Het is te makkelijk om Amerikanen af te schrijven als gekken of om te zeggen: “Dat gebeurt alleen maar daar.” Natuurlijk hebben ze gelijk als het gaat om bepaalde thema’s. Ik kan me bijvoorbeeld niet voorstellen dat wapens hier ooit legaal worden. Maar ook in Nederland hebben we te maken met thema’s als populisme, immigratie en intolerantie.
‘Nederlanders vergissen zich als ze denken dat ze heel tolerant zijn. Of neem het thema verzorgingsstaat, een klassiek verschil tussen Europa en Amerika. Maar als ik zie wat er hier wordt voorgesteld, dan begint dat steeds meer te lijken op het Amerikaanse systeem. Deregulering, de afbouw van bepaalde rechten of privileges, noem maar op. Beide continenten verschillen misschien nog in graad, maar niet in wezen.’
Hoe kijkt u in deze context naar het verkiezingssucces van Donald Trump?
‘Amerikanisten proberen de Verenigde Staten altijd in een mondiale context te zien. De opkomst van Donald Trump is daarvan het perfecte voorbeeld. Zijn succes zie ik meer als een westers fenomeen. Je zag het ook in Engeland, Nederland, Frankrijk, Duitsland, Oost-Europa. De Amerikaanse geschiedenis heeft zich nooit in een isolement afgespeeld. Trump is op zijn minst een westers fenomeen. In sommige opzichten zou je zelfs kunnen zeggen een mondiaal fenomeen.’
Amerikanen en Europeanen lijken meer op elkaar dan ze denken?
‘Bepaalde aspecten van de Amerikaanse samenleving zijn inderdaad uniek, maar zo uitzonderlijk als de mythe ons wil doen geloven, zijn ze niet. Ook al geloven Amerikanen daar wel heel graag in. Het past bij het beeld dat hun land heel speciaal is. Door God uitverkoren om de wereld te leiden en beschaving bij te brengen. Maar aan het einde van de dag zijn het gewoon mensen: een westerse samenleving die kampt met westerse problemen en die er vaak net zo mee omgaat als Europeanen en Latijns-Amerikanen.’
Blijft American Studies de komende jaren nog relevant?
‘Ik denk dat het relevanter wordt dan ooit. Tien jaar geleden werd American Studies ter discussie gesteld omdat Amerika zijn positie als wereldleider dreigde te verliezen. Het zou worden ingehaald door China en Rusland, maar je ziet dat dat zeker nog niet het geval is. De Verenigde Staten blijven een wereldspeler.
‘Wat er zich in Amerika afspeelt, heeft gevolgen voor de rest van de wereld. Al was het maar als voorbeeld. We zien aan de Universiteit Leiden dat de opleiding weer meer studenten trekt. Komend jaar beginnen zo’n dertig aan de masteropleiding amerikanistiek. Dat is vrij veel voor een masteropleiding die gericht is op één land.’