Herman Melville, beroemd van zijn klassieker Moby-Dick (1851), schreef in de jaren voor de Amerikaanse Burgeroorlog een historisch horrorverhaal over een opstand op een slavenschip: Benito Cereno (1855). Zonder het te weten voorspelde Melville met zijn symboliek de rampspoed die snel zou volgen.
Melvilles meesterwerken
- Herman Melville (1819-1891) werkte een paar jaar op zee als bemanningslid van een vangschip op de walvisvaart. Zijn zeemansverleden was een bron van inspiratie voor zowel Moby-Dick als Benito Cereno. Moby-Dick wordt vaak de beste roman uit de nationale literaire canon genoemd. Melville zelf heeft die bewondering niet meer mogen meemaken – tijdens zijn leven bleef zijn werk vrijwel onbekend. Hoewel Moby-Dick ongetwijfeld Melvilles magnum opus is, wordt ook het minder bekende Benito Cereno als een meesterwerk gezien.
Meld je hier gratis aan voor de Amerika Update, de wekelijkse nieuwsbrief met de laatste ontwikkelingen over de Verenigde Staten. Elke vrijdag in je mailbox. - Op de openingspagina’s van Benito Cereno ziet de Amerikaanse kapitein Amaso Delano een schip drijven voor de Chileense kust. Bij nadere inspectie blijkt het om een slaventransportschip te gaan onder commando van de Spaanse kapitein Benito Cereno. Het valt Delano op dat er veel meer slaven dan Spanjaarden aan boord zijn. Cereno, continu vergezeld door slaaf Babo, gedraagt zich vreemd. Hij draait zo om Delano’s vragen heen, dat het Delano’s wantrouwen wekt. Wat blijkt: een aantal weken eerder is een slavenopstand uitgebroken op het schip onder leiding van Babo, die poogt de opstand voor Delano verborgen te houden.
Kapitein Amasa Delano
Claustrofobische spanning
- Melville schreef Benito Cereno vanuit het perspectief van Delano. Als lezer kijk je mee door Delano’s ogen en deel je zijn twijfels, onwetendheid en naïviteit. Signalen dat er iets onheilspellends aan de hand is, wuift hij weg of praat hij goed. Dit speelt effectief in op de spanningsopbouw die het verhaal kenmerkt. Wat opvalt, is hoe Delano telkens weer de kop in het zand steekt. Hij ziet iets gebeuren wat hem verontrust, maar verzekert zichzelf ervan dat er niets aan de hand is. Zo valt Cereno’s ijzige houding Delano op, maar hij denkt dat het komt door de lange reis die hij al heeft gemaakt. Delano vindt het gek dat er een doek is gewikkeld rond het boegbeeld, maar beredeneert dat het boegbeeld vast is beschadigd en dat Cereno zich ervoor schaamt. De lezer is vermoedelijk minder naïef dan Delano, al blijft het ook voor hem lastig om de vinger op de zere plek te leggen. Het maakt Benito Cereno tot een spannende novelle.
- Melville laat in Benito Cereno uiterst behendig de spanning toe- en afnemen. Het wachten is op de onvermijdelijke escalatie. De lezer merkt, net als Delano zelf, dat er iets niet pluis is op het schip. ‘Het baarde Delano zorgen dat Don Benito hem met een onvriendelijke onverschilligheid toesprak.’ Het effect doet denken aan de benauwende sfeer van een klassieke horrorfilm als The Shining (1980). De claustrofobie van een schip vormt de ideale setting voor Melvilles psychologische thriller.
- Een bekende passage is die waarin Babo Cereno scheert voor Delano’s ogen. Delano bezint zich op de kunde van slaven om haar te knippen en te scheren. Het valt hem op dat Cereno zit te trillen van angst. Babo waarschuwt Cereno dat hij stil moet zitten, anders snijdt hij misschien zijn keel open. De diepere betekenis in deze waarschuwing heeft Delano niet door. Wat Delano wel opvalt, is dat Babo de Spaanse vlag gebruikt voor het scheren, wat hij als een belediging ziet. Delano praat het voor zichzelf goed door te redeneren dat slaven een natuurlijke affectie voor kleurrijke objecten hebben. Melville speelt in deze passage kundig met de op- en afbouw van spanning en het perceptieverschil.
Controversieel boek
- In The Empire of Necessity (2014) beschrijft historicus Greg Grandin de gebeurtenis waarop Benito Cereno is gebaseerd. In 1805 was er een slavenopstand op een schip voor de Chileense kust, die de blauwdruk werd voor Melvilles novelle. Zelfs de namen van de kapiteins en slaven bleven onveranderd. Grandin beschrijft ook de historische context en het leven van Delano. Hij schetst het voorval als een botsing tussen de grote religies en samenlevingen, tussen de islam van de Afrikaan Babo, het katholicisme van de Europeaan Cereno en het protestantisme van de Amerikaan Delano. Grandin was niet de eerste die Benito Cereno in zijn historische context plaatste, maar weet er wel een nieuwe draai aan te geven. Grandin schreef The Empire of Necessity zoals Melville Moby-Dick schreef. Hij onderbreekt het verhaal regelmatig om de specifieke details van het onderwerp te beschrijven, zoals de walvisvaart of zeehondenjacht.
- Ras speelt een grote rol in Benito Cereno. Critici wijzen op wat zij als racisme zien: de Afrikanen in de novelle zijn simpelweg ‘slecht’, de blanke Delano en Cereno ‘goed’. Het boek bracht een debat voort over Melvilles kijk op ras, slavernij en de afschaffing ervan. Hoogleraar Howard Welsh bespreekt diverse visies op Benito Cereno met betrekking tot ras en slavernij. Sommigen zien het boek als een aanval van Melville op de naïeve abolitionist, belichaamd door Delano: zij die de Afrikanen niet als slaaf zien maar wel als simpele zielen. Anderen zien in Cereno een symbool voor de plantagebeheerders uit het Zuiden. Tegen de aantijgingen van racisme valt in te brengen dat Melville de Afrikanen als erg slim en kundig beschrijft in vergelijking met de blanke Europeanen. Welsh zelf is van mening dat Melville – die tegen slavernij was, maar geen voorstander van een abrupte afschaffing – de onvermijdelijke, gewelddadige escalatie van de afschaffing van slavernij voorspelt. Zes jaar na de uitgave van het boek zou Melvilles onheilsprofetie werkelijkheid worden met het uitbreken van de Amerikaanse Burgeroorlog.