Tijdsgeest in Fear and Loathing in Las Vegas

In Fear and Loathing in Las Vegas (1971) beschrijft Hunter S. Thompson de door drugs voortgestuwde zoektocht van zijn alter ego, Raoul Duke, naar de American Dream.

Van beruchte journalist tot controversieel schrijver

• Hunter S. Thompson (1937-2005) begon zijn carrière als journalist. Voordat Fear and Loathing verscheen, was Thompson al bekend door zijn boek Hell’s Angels (1967), waarvoor hij een jaar lid was van de chapter van de motorclub in San Francisco, en een artikel getiteld ‘The Kentucky Derby is Decadent and Depraved’. Thompsons bekendste werk na Fear and Loathing in Las Vegas was Fear and Loathing on the Campaign Trail ’72 (1973), waarvoor hij de Amerikaanse verkiezingen van 1972 volgde.

  Meld je hier gratis aan voor de Amerika Update, de wekelijkse nieuwsbrief met de laatste ontwikkelingen over de Verenigde Staten. Elke vrijdag in je mailbox.

• Thompsons artikel over de Kentucky Derby – de belangrijkste paardenrace van de Verenigde Staten en voor Amerikanen ‘de twee spannendste minuten in sport’ – kreeg veel kritiek. Door een redacteur in Boston werd het stuk ‘Gonzo-journalistiek’ genoemd, een beledigende verwijzing naar dronkaards. Thompson omarmde de term. Zo begon Thompsons onorthodoxe stijl van journalistiek: Gonzo. De journalist speelt een actieve rol in het verhaal, vaak met sarcasme, overdrijving en humor. Elke pretentie van objectiviteit is afwezig.
• Fear and Loathing in Las Vegas is deels autobiografisch, gebaseerd op Thompsons tripjes naar Las Vegas met zijn vriend en activist Oscar Zeta Acosta. De alter ego’s in het boek van de twee zijn journalist Raoul Duke (Thompson) en zijn advocaat Dr. Gonzo (Acosta). Een echte plotlijn heeft het boek niet. Veel hoofdstukken beschrijven drugsescapades in en rond Las Vegas, afgewisseld met verhalen, verzonnen interviews en anekdotes over de Vietnam-oorlog en politieke campagnes. Net als Herman Melvilles Moby-Dick (‘Noem mij Ismael’) heeft Fear and Loathing een beroemd geworden openingszin: ‘We waren ergens vlakbij Barstow aan de rand van de woestijn toen de drugs begonnen in te werken.’

Cultuurkritiek onder invloed

• Fear and Loathing is een mix van Gonzo-journalistiek en structuurloze fictie in boekvorm. Thompson schrijft in de ik-vorm en onderbreekt het verhaal geregeld om een gebeurtenis of gedachte te bespreken. Lange tirades worden onderbroken door de absurditeiten die hij, al dan niet onder invloed van de drugs, om zich heen ziet.
• Ondanks de onconventionele stijl behandelt Thompson enkele grote thema’s in Fear and Loathing. De American Dream staat centraal in het boek, getuige ook de ondertitel A Savage Journey to the Heart of the American Dream. De American Dream – het concept van vrijheid en opwaartse sociale mobiliteit: met hard werken kan iedereen alles bereiken in Amerika – is wat Raoul Duke drijft in Fear and Loathing, al blijft die onbereikbaar. Thompson presenteert het concept vooral als in verval en corrupt. De American Dream uit het verleden is niet meer.

Het einde van een tijdperk

• In een bekende – en cruciale – passage treft Duke zijn advocaat Dr. Gonzo aan in bad. Allereerst is de passage bekend omdat het de chaos, drugs en krankzinnigheid die centraal staan in het boek perfect samenvat. Gonzo, sterk onder invloed, wil dat Duke de radio in het bad gooit tijdens de climax van het nummer White Rabbit van Jefferson Airplane. Duke zegt tegen Gonzo dat hij zijn wens zal vervullen, maar gooit uiteindelijk in plaats van de radio een grapefruit in het bad. Gonzo verwacht de radio en denkt geëlektrocuteerd te worden.
• Naast de absurde essentie van het boek, schuilt er in deze passage een diepere betekenis. White Rabbit wordt als één van de meest toonaangevende nummers voor de jaren zestig gezien. Het omvat het karakter van deze tijd: counter culture, psychedelica, Woodstock en sociale bewegingen. Dit tijdperk is geëindigd, volgens Thompson. Het heeft plaatsgemaakt voor egocentrisme, materialisme en Nixon. In het boek weigert Dr. Gonzo dit te accepteren. Hij wil het nummer keer op keer blijven horen – het tijdperk blijven beleven, zelfs horen als hij sterft. Thompson beschrijft het einde van deze tijdgeest nogmaals in het boek. ‘Het voelt als een leven, of tenminste een tijdperk – een hoogtepunt dat nooit terugkeert. San Francisco in de jaren zestig was een speciale tijd en plek om te kunnen meemaken. Misschien betekende het iets. Misschien niet.’

Mensen waren zowel geschokt als geïmponeerd.

• De reacties op Fear and Loathing in Las Vegas verschilden erg. In een New York Times-artikel uit 1998 wordt het boek een ‘briljante, tierende explosie van verbale psychedelica’ genoemd. Een recensie uit dezelfde krant in 1972 is een stuk negatiever, afgezien dan van de erkenning dat het boek soms aangrijpend is. Er was veel weerstand vanuit kringen die het overmatige drugsgebruik en de kritiek op de Amerikaanse overheid als schadelijk zagen. In het Amerikaans muziektijdschrift Spin zei Thompson er in 1993 het volgende over: ‘De slimme mensen in de media wisten dat het overdreven was. De domme namen het serieus en waarschuwden hun kinderen. De echt slimmen snapten dat het een gecensureerde, afgezwakte kinderboekversie van de werkelijkheid was.’
• Hoe dan ook wordt Fear and Loathing gezien als een klassieker van de twintigste-eeuwse Amerikaanse literatuur. Het is een uniek werk dat intelligente, scherpe kritiek op de Amerikaanse samenleving verpakt in absurditeit en onzinnigheid. Fear and Loathing houdt de tijdgeest en het tot dan toe weinig gekritiseerde idee van de American Dream provocatief een spiegel voor. Vervolgens neemt Thompson schouderophalend van beide afscheid.

Nog niet genoeg Thompson?

• Er zijn veel biografieën over Thompson geschreven. Een boeiend exemplaar is The Strange and Savage Life of Hunter S. Thompson van E. Jean Carroll. Carroll, net als Thompson een journalist, heeft een unieke schrijfstijl in deze biografie. ‘Soms hebben biografen in het geheim zekere bezwaren tegen het individu over wie ze schrijven. Niet ik. Ik voel een ongeremde haat jegens Hunter Thompson. Ik ben ervan overtuigd dat er geen enkele biograaf ter wereld is die zo’n hekel heeft aan zijn of haar object als ik aan Hunter Thompson.’
• Een verfilming verscheen onder dezelfde titel in 1998. Met Johnny Depp in de hoofdrol en Benicio Del Toro als Dr. Gonzo kreeg de film veel negatieve recensies en maakte het een verlies van bijna 5 miljoen dollar.  Toch neemt de populariteit van de film van regisseur Terry Gilliam – bekend van Monty Python – de laatste jaren erg toe. De film blijft erg dicht bij het boek, veel dialogen keren woord voor woord terug.

Klik hier om terug te gaan naar het hoofdartikel.