Als Amerikaan én als vrouw, was het nogal verbijsterend om de vuurstorm rondom alles seksuele schandalen te zien. Aan de ene kant juich ik de moed van de vrouwen toe, maar aan de andere kant vraag ik me af waartoe het allemaal zal leiden.
(For English press here)
Soms klagen mijn vrouwelijke studenten dat ik te weinig aandacht besteed aan feministische theorie in de vakken die ik doceer. Ik ben het ermee eens dat het feminisme belangrijke bijdragen heeft geleverd op het terrein van internationale betrekkingen. Tegelijkertijd besef ik ook dat als mijn studenten willen excelleren in dit vakgebied, ze éérst de gangbare – vrijwel altijd door mannen geschreven – theorieën moeten bestuderen.
Schreeuwend gebrek
Ik ben me er ook van bewust dat vrouwen zijn ondervertegenwoordigd in mijn vakgebied. In de acht beste wetenschappelijke tijdschriften die zich richten op internationale betrekkingen, loopt het aantal artikelen die vrouwen hebben geschreven bijvoorbeeld nog steeds ver achter op het aantal geschreven door mannen. Bovendien zijn van de gepubliceerde vrouwen de meesten assistent of PhD-kandidaat. Mannen zijn vaker universitair docent of hoogleraar.
Maar je kunt tenminste artikelen die door vrouwen zijn geschreven, vinden in deze toptijdschriften. Onlangs werd mij gevraagd om twee studieboeken te reviewen. Eén over nationale veiligheid en één inleiding voor politieke wetenschappen. Beide boeken waren geschreven door mannen en zowel de referentielijst als de aanvullende leeslijst kende een schreeuwend gebrek aan vrouwelijke geleerden.
Polarisatie over vrouwenrechten
Tijdens de grote internationale conferenties waar ik soms aanwezig ben, bezoek ik vaak de paneldiscussies die gaan over de laatste onderzoeken over vrouwen in mijn vakgebied of over de stand van zaken van vrouwen in de politiek. Dit soort onderzoek is vaak zowel een eyeopener als fascinerend en weerzinwekkend.
Zo leerde ik over onderzoek naar de manieren hoe vrouwenissues lang werden gedwarsboomd door het Congres. Helaas zijn Democraten en Republikeinen na verloop van tijd gepolariseerd over de kwestie van vrouwenrechten. Na de Tweede Wereldoorlog waren de Republikeinen voorstander van meer juridische gelijkheid voor vrouwen, waarna we in de jaren zeventig veel steun zagen van beide politieke kanten voor wetgeving met betrekking tot vrouwenrechten. Maar in de jaren tachtig begonnen de partijen zich tegenovergesteld te positioneren wat betreft vrouwenkwesties. Een links-progressief standpunt versus een rechts-traditioneel denkbeeld.
Dit betekende dat verzet tegen feminisme werd gekoppeld aan sociaal- conservatisme, waarbij het feminisme werd geassocieerd met bedreigingen voor traditionele familienormen en -waarden. Aangezien beleidszaken voor politieke partijen een middel zijn voor politiek succes, werd verzet tegen feminisme en vrouwenbevrijding electoraal voordelig voor sociaal-conservatieven. Ik moet hier overigens aan toevoegen dat het electorale nut van een pro-vrouwenrechtpositie de Democratische Partij ook zeker niet ontging. Hoewel het misschien ontmoedigend is om te horen dat vrouwenrechten worden gebruikt als een politieke voetbalwedstrijd, kunnen we er eigenlijk niet zo verrast over zijn. Er zijn namelijk veel culturele problemen die politici gebruiken voor electoraal gewin.
Desalniettemin is het ontmoedigend om te zien dat vrouwelijke conservatieve politici de anti-feministische kaart spelen voor hun eigen politiek gewin. Als vrouwen actief deelnemen aan het laten voortduren van hun eigen ongelijkheid, hoe kunnen we dan hopen andere vormen van intimidatie aan te pakken?
Opstand tegen machtsverschillen
Intimidatie en aanranding gaan altijd over macht. De pester zal nooit zijn of haar meerdere aanvallen, maar voelt zich juist comfortabel bij het aanpakken van degenen die minder handelsvaardig zijn. Of dat nu komt door een lagere hiërarchische positie op de werkvloer of door grote leeftijdsverschillen. Zo concentreerden Hollywoodmagnaat Harvey Weinstein en voormalig NBC’s Today Show-presentator Matt Lauer zich op jonge vrouwen. Ze misbruikten de carrièreambities van de actrices in hun eigen voordeel.
Het lijdt geen twijfel dat het enorme moed vergt om in opstand te komen tegen deze machtsverschillen. Misbruik voelt namelijk ook beschamend. Niemand die ooit is misbruikt – en seksueel misbruik is daarvan een buitengewoon vernederende variant – zal graag openlijk deze vernedering toegeven. Het kan soms wel veertig jaar duren voordat de schaamte is verwerkt. Als de pijn eindelijk is verminderd, of als zich ineens de mogelijkheid aandient dat de misbruiker wordt verkozen tot Senator, dan weegt de pijn van een openbaarmaking van de vernedering ineens minder zwaar voor het slachtoffer dan voor altijd te moeten zwijgen. Hetzelfde geldt als de aanrander wellicht de president van de Verenigde Staten kan worden.
Cultureel verankerd misbruik
Maar als we ons te veel concentreren op de Weinsteins van deze wereld, dan gaan we voorbij aan de diepere, ontwrichtende en meer cultureel-verankerde vormen van misbruik die mannen als Weinstein in staat stelden zolang hun gang te gaan. Dezelfde cultureel verankerde anti-feministische vooroordelen stellen politici in Washington in staat een slaatje te slaan uit het nationale gepolariseerde debat. Deze gendercultuur is veel moeilijker uit te roeien. Dit komt doordat de rol van de vrouw in Amerika en de westerse wereld nog steeds buitengewoon ingewikkeld is en – zoals Cambridge-hoogleraar Mary Beard in haar boek Women and Power beschrijft – vaak neerkomt op het laten zwijgen van de vrouwelijk stem in de maatschappij.
Het onderdrukken van de vrouwenstem beïnvloedt in de eerste plaats vrouwen zelf. Het heeft invloed op hun carrière en hun potentiële inkomsten tijdens hun werkzame leven. Maar het muilkorven van de vrouwelijke stem is óók slecht voor de samenleving als geheel. Directeur van het Internationaal Monetair Fonds Christine Lagarde maakte geen grap toen ze zei dat als het Lehman Sisters was geweest in plaats van Leman Brothers, de financiële crisis er misschien wel helemaal niet was geweest.
Dominant en zelfverzekerd
Gelukkig zie ik af en toe al wel verandering. Onlangs woonde ik een workshop bij in Den Haag over Europese defensiesamenwerking. Traditioneel een onderwerp dat in het verleden vooral mannelijke deelnemers trok. Maar in december 2017 was ik blij om te zien dat de helft van de aanwezigen uit vrouwen bestond. Bovendien domineerden de vrouwen de discussie en klonken ze zelfverzekerd. Misschien kunnen we in 2018 eindelijk allemaal de mening van de Canadese premier Justin Trudeau overnemen dat diversiteit in een regering essentieel is. Nu alleen nog hopen dat ik de auteurs van de tekstboeken in mijn vakgebied van hetzelfde kan overtuigen.
Wilt u wekelijks het laatste nieuws over Amerika ontvangen? Meld u dan aan voor onze nieuwsbrief van American Dreamers!