Het toeslagensysteem moet op de schop. Het is niet alleen fraudegevoelig, maar ook veel te complex, waardoor burgers onnodig in de financiële problemen komen.
Nederland heeft een hoop regelingen gemaakt voor mensen die volgens de overheid moeilijk rond kunnen komen. Het zijn er zoveel dat veel burgers door de bomen het bos niet meer zien. Veel van die regelingen zijn complex. Neem de toeslagen, maandelijks geld voor wie bijvoorbeeld zijn huur of zorgpolis zelf niet kan betalen. Het systeem, begin deze eeuw ingevoerd, bleek enkele jaren geleden al extreem fraudegevoelig.
Ook bij goedbedoelende burgers zijn naheffingen aan de orde van de dag. De hoogte van de toeslagen hangt af van het inkomen, dat de ontvanger bij de aanvraag zelf moet schatten, en van de samenstelling van het gezin. Een verkeerde schatting van het inkomen, verkeerd doorgegeven informatie of veranderingen in de persoonlijke situatie kunnen grote gevolgen hebben voor het recht op toeslagen.
Gaten vullen met toeslagen
Het komt ook vaak voor dat mensen het geld van de toeslagen gebruiken om andere gaten te vullen. Onverstandig, zeker, maar aan de orde van de dag. De misvatting van de overheid is dat iedereen met geld om kan gaan. Burgers die sterk leunen op toeslagen, hebben bovendien zelden geld om tegenvallers op te vangen. Naheffingen kunnen een kettingreactie veroorzaken waardoor mensen snel dieper in de problemen komen, met alle extra kosten voor de maatschappij van dien.
‘Voor het grootste deel van de escalatie ligt de oorsprong bij de overheid zelf’, schrijft de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) in een advies aan het kabinet. De raad heeft zeker een punt. De overheid, niet alleen de Belastingdienst, is er als de kippen bij om burgers die rekeningen niet betalen, verhogingen en boetes op te leggen.
Het moet eenvoudiger
De overheid moet toeslagen niet meer aan de mensen zelf uitbetalen maar aan de instanties voor wie het geld echt bedoeld is, zoals de verhuurder of de zorgverzekeraar, vindt de raad. Regels moeten, uiteraard, ook eenvoudiger. Voor elke regeling gelden andere eisen en moeten andere formulieren worden ingevuld. Dat is vragen om moeilijkheden.
Vereenvoudiging betekent ook: minder geld rondpompen. De overheid neemt met de ene hand, in de vorm van hoge belastingen op arbeid, geld af van de burgers dat ze met de andere hand weer in de vorm van toeslagen, uitkeringen en fiscale voordelen over de burgers uitstrooit. Schrap onnodige, verwarrende bureaucratie en laat mensen zelf bepalen waar ze hun geld aan uitgeven.