Met het uitroepen van de noodtoestand in Turkije na de mislukte coup is iedereen het er wel over eens dat Erdogan de macht verder naar zich toetrekt. Maar welke maatregelen kan de president zoal nemen?
De Turkse grondwet geeft de regering het recht om de noodtoestand – na overleg met de Nationale Veiligheidsraad – op te leggen voor een maximum van zes maanden.
‘Ernstige verslechtering van openbare orde’
Dat zijn er nu drie, dus de noodtoestand kan straks nog worden verlengd – mocht Erdogan dat noodzakelijk vinden. De noodtoestand wordt in Turkije opgelegd als er sprake is van ‘ernstige verslechtering van de openbare orde’ of ‘wijdverspreid geweld om de democratische rechtsorde om zeep te helpen’.
Erdogan, die na de afgeslagen coup in woede is ontstoken, had woensdagavond op voorhand gezegd dat Europese landen geen recht hebben om het uitroepen van de drie maanden durende noodtoestand te bekritiseren. Maar daar trekt Duitsland zich niets van >
Het dagelijks leven van de doorsnee Turk wordt er niet door geraakt, beweert Erdogan, maar hij kan de grondrechten wel degelijk beperken of zelfs opschorten. De Turkse leider, die zich steeds meer ontpopt als een dictator, kan sinds gisteravond per decreet regeren. Maatregelen die het kabinet onder leiding van Erdogan in deze situatie wettelijk kan nemen, zijn:
- Instelling van de avondklok. Het kan mensen worden verboden om zich na een bepaalde tijd nog langer op straat te begeven.
- Verbod op personen- en vrachtvervoer op bepaalde tijden of in bepaalde gebieden.
- Toestemming voor veiligheidsdiensten personen te fouilleren, voertuigen en huizen te doorzoeken en bewijsmateriaal in beslag te nemen.
- De autoriteiten kunnen besluiten tot de afsluiting van bepaalde gebieden en overgaan tot evacuaties.
- Controle van verkeer over land, op zee en in de lucht.
- Verschijningsverbod kranten, tijdschriften en boeken; toestemming nodig voor publicatie – een directe verslechtering van de toch al beroerde persvrijheid in Turkije. Veel journalisten zitten vast, en Erdogan besloot al eens tot een eigen coup bij oppositionele kranten.
- Controle op alle radio- en tv-uitzendingen, verspreiding van tekst, beeld en geluid. Als het vanuit Ankara’s optiek nodig is om deze media aan banden te leggen, dan kan dat.
Taal wordt steeds radicaler
De Turkse autoriteiten zinnen op wraak nadat een poging tot een coup vrijdagavond in de kiem werd gesmoord. Vooral de islamitische prediker Fethullah Gülen – en zijn aanhangers – moet het ontgelden. Maar de voormalige vriend, thans Erdogans aartsrivaal ontkent alle betrokkenheid bij de mislukte machtsovername. Een kleine week na de couppoging worden ook de verwensingen richting ‘de verraders’ steeds radicaler.
We maken een speciale begraafplaats voor hen, zegt de burgemeester van Istanbul Kadir Topras, ‘waar mensen naartoe kunnen gaan om ‘de verantwoordelijken te vervloeken’. Gisteren gaf de Turkse president Recep Tayyip Erdogan aan de herinvoering van de doodstraf in zijn land te steunen. ‘Ik zal met de doodstraf instemmen als het parlement daar toestemming voor verleent.’ Eerder vroeg hij zich al retorisch af waarom hij de vermeende coupplegers gevangen zou moeten zetten, als het volk toch de doodstraf zou willen.