Na het Britse vertrek uit de Unie waren de EU-lidstaten eensgezind: de komende maanden moet worden geflecteerd over de toekomst van de EU. Vanuit Brusselse hoek worden doemscenario’s geschetst, als de samenwerking niet verder wordt verdiept.
Na de Europese top in Brussel afgelopen week riep de Duitse bondskanselier Angela Merkel op tot kalmte. ‘Het gaat nu even niet of meer of minder Europa, maar om betere resultaten. Veel burgers snappen niet wat onze doelen zijn, en dat willen we allemaal veranderen.’ De Europese regeringsleiders kondigden een ‘zomer van politieke reflectie’ aan, om te analyseren hoe de Unie verder moet zonder de Britten.
Afshin Ellian: Durf uw geliefde Unie uit te kleden, Frans Timmermans!
Levensgevaar
De eensgezindheid lijkt niet lang te hebben standgehouden. ‘De Europese Unie dreigt ten onder te gaan,’ zei Eurocommissaris Günther Oettinger zonder blikken of blozen tijdens een bijeenkomst in Berlijn over de gevolgen van Brexit. ‘Het Europese project is, voor het eerst, in levensgevaar.’ Volgens hem zijn de komende twee à drie jaar cruciaal voor de toekomst van de Unie.
Het Britse vertrek uit de EU bedreigt zelfs de vrede op het continent, betoogt Oettinger, die andermaal oproept tot méér EU. Want ‘wie de vrede wil stabiliseren in Europa, heeft de Europese Unie nodig.’ Vooral Duitsland moet zich actief inzetten om de EU verder te versterken, vindt de eurocommissaris.
Averechts
Zulke opmerkingen, voor Brexit ook geuit door EU-leiders als Jean-Claude Juncker, stuitten verschillende lidstaten ongetwijfeld tegen de borst. Zo schreven de Visegradlanden (Polen, Tsjechië, Hongarije en Slowakije) dat nationale parlementen juist meer macht moeten krijgen. In het geval van verdere integratie, waarschuwden verschillende politieke partijen in Europa, willen ook zij een referendum houden over EU-lidmaatschap.
Zo noemt de Oostenrijkse presidentskandidaat Norbert Hofer nieuwe gesprekken met Turkije over toetreding tot de EU aanleiding om de kiezers de vraag voor te leggen of ze uit de Unie willen. Politici als Geert Wilders en Marine Le Pen gaven ook al aan een EU-referendum te willen organiseren.
Het feit dat er komende maanden verkiezingen worden gehouden in Frankrijk, Duitsland en Nederland, en een referendum in Italië, bemoeilijkt de gesprekken over de toekomst van de Unie. Eurosceptische partijen staan in veel peilingen op winst. Op 16 september komen de lidstaten samen in Bratislava om de discussie over de fundamenten van de EU op te starten.