De Europese regeringsleiders spraken vrijdag met elkaar in de Slowaakse hoofdstad Bratislava over de toekomst van de Europese Unie zonder de Britten. Het grote vraagstuk: hoe herstellen we het vertrouwen van de burger in de EU?
De 27 regeringsleiders kwamen tot een aantal prioriteiten. Onder meer het scheppen van banen, het veiliger maken van Europa, en het bestrijden van illegale migratie moeten de EU redden van de ondergang. ‘We zijn vastbesloten een succes te maken van de EU met 27 lidstaten,’ is de eindverklaring van de top.
Het was de eerste Europese top zonder de Britten: premier Theresa May was niet aanwezig, waardoor er nog geen concrete data zijn afgesproken over Brexit.
Rutte wil terug naar de kerntaken
De Duitse bondskanselier Angela Merkel schetste een grimmig beeld van de EU. De toestand van de Unie is in haar woorden ‘kritiek’, na het Brexit-referendum. ‘We hebben een gevoel van solidariteit nodig’. Merkel en de Franse president François Hollande waren het al snel met elkaar eens: de ‘Bratislava-agenda’ wordt de komende weken met volle kracht uitgewerkt, besloten de twee.
Commentaar van Jelte Wiersma: ‘Duitsland doet wat het wil, wat Juncker en Tusk ook roepen’
Premier Mark Rutte wil ‘terug naar de kerntaken’ van de EU. Volgens hem moeten lidstaten vooral uitvoeren wat ze eerder hebben afgesproken. En de Europese Commissie, onder leiding van Jean-Claude Juncker, moet de ‘teugels van de handhaving strak houden,’ zegt Rutte.
Illegale migratie bestrijden heeft hoogste prioriteit
Illegale migratie is voor velen een pijnpunt. Meerdere regeringsleiders hamerden er dan ook op dat de oorzaken van migratie moeten worden weggenomen. Rutte zegt zelf bereid te zijn naar Afrikaanse landen af te reizen om daar vergelijkbare afspraken te maken over migranten als die met Turkije. Merkel pleitte eerder al voor een ‘Turkije-deal’ met Afrikaanse landen.
Naast bovengenoemde eensgezindheid, bleven toch vooral de Oost-Europese landen sceptisch over de EU. De Visegrad-landen Polen, Hongarije, Tsjechië en Slowakije benadrukten opnieuw dat ze geen zin hebben om verplicht vluchtelingen op te nemen. ‘Naïef en zelf-destructief,’ noemde de Hongaarse premier Viktor Orbán het migratiebeleid van de EU.
Ook de Zuid-Europese landen stelden zich voorspelbaar op. Zij willen vooral een soepelere toepassing van de begrotingsregels.
Voorwerk van Juncker en Tusk
Ondanks de wanhopige pleidooien van Juncker, Merkel en de voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk, ligt er dus nog geen oplossing voor de verdeeldheid, het populisme en de groeiende euroscepsis. De regeringsleiders verklaarden wel de ‘simplistische oplossingen van extremistische of populistische politici moedig te bestrijden’. Ook werd er beloofd EU-beslissingen ‘duidelijker en eerlijker’ uit te leggen aan burgers, en meer te voldoen aan hun verwachtingen. Desalniettemin riep Tusk de top naderhand uit tot een ‘succes’ in zijn slotverklaring.
In februari is er nog een EU-top in de Maltese hoofdstad Valetta. Daarna is er in maart nog een in Rome, waarbij er echt concrete stappen moeten worden genomen.