Door toedoen van het Amerikaanse Congres kunnen nabestaanden van 9/11 binnenkort de regering van Saudi-Arabië aanklagen. De Golfstaat en een reeks bondgenoten waarschuwden al dat de gevolgen voor de relatie met Amerika groot zullen zijn.
De Saudi’s voerden fel campagne tegen de wet, de Justice Against Sponsors of Terrorism Act (JASTA), die de immuniteit van buitenlandse staten inperkt. De regering van de Golfstaat wordt ervan beschuldigd Al Qa’ida financieel en logistiek te hebben gesteund voor de aanslagen op 9/11. De nieuwe wet maakt het mogelijk voor nabestaanden om Saudi-Arabië daarvoor aan te klagen.
De Amerikaanse president Barack Obama was fel tegen JASTA, en probeerde nog zijn veto erover uit te spreken. Hij voorspelde tegenacties van regeringen die zich door de wetgeving beledigd voelen.
‘Hypocriet’Door de hele Arabische wereld wordt boos gereageerd op JASTA. Op Arabische sociale media gaat een bericht rond waarin wordt uitgelicht dat Amerika zelf ‘terreurdaden’ uitvoerde, bijvoorbeeld in de oorlogen in Afghanistan en Irak.
Genoeg financiële en politieke middelen om in te zetten
De steenrijke oliestaat heeft na het aannemen van de wet nog geen officiële reactie naar buiten gebracht, maar Saudische commentatoren reageerden boos. ‘Dit moet een moment zijn voor Saudi’s om wakker te worden,’ zegt socioloog Khalid al-Dakhil tegen New York Times. ‘De alliantie met Amerika moet worden heroverwogen.’
Het land heeft een reeks mogelijkheden om Amerika terug te pakken. Zo zou Saudi-Arabië handelsbeperkingen kunnen opleggen en (miljarden) dollars uit de Amerikaanse economie kunnen halen. De minister van Buitenlandse Zaken Adel al-Jubeir waarschuwde in april dat er tot wel 100 miljard dollar aan staatsobligaties kunnen worden verkocht. Ook zou het koninkrijk kunnen beslissen om de verregaande anti-terreursamenwerking met Amerika terug te schroeven, al is Saudi-Arabië momenteel in Jemen juist deels afhankelijk van Amerikaanse steun.
Arend Jan Boekestijn: Saudi-Arabië, Amerika’s ongemakkelijke bondgenoot
Samen met andere Golfstaten tegen Amerika
Saudi-Arabië kan sowieso rekenen op de steun van de andere Golfstaten, waarschuwt Abdulkhaleq Abdullah, professor politicologie aan de Universiteit van de Verenigde Arabische Emiraten. ‘Dit moet kraakhelder zijn: als één golfstaat oneerlijk behandeld wordt, gaan de andere landen eromheen staan,’ zegt Abdullah tegen Associated Press.
Dat soort druk is ook bij eerdere incidenten ingezet. Toen de Zweedse regering zich afgelopen jaar kritisch uitliet over de mensenrechtensituatie in Saudi-Arabië, startten de Saudi’s een diplomatieke tegenaanval. Een reeks Arabische landen keerde zich tegen Zweden en bedreigde zo de Zweedse handelsbelangen in de regio. Binnen de kortste keren kwam Zweden met een verontschuldiging.