De Europese Unie stuurt elk jaar honderden miljoenen euro’s naar Turkije, om ze te helpen bij toetreding tot de EU. De Europese Commissie kan besluiten die steun in te trekken, maar juist dat instituut wil, ondanks alles, het liefst doorpraten over lidmaatschap.
Sinds 2001 ontvangt Turkije elk jaar honderden miljoenen, als kandidaat-lid van de EU. Voor de jaren 2014-2020 is 4,45 miljard euro vrijgemaakt, opgedeeld in vier potjes: voorbereidingen voor het lidmaatschap, sociaal-economische ontwikkeling, onderwijs en werk, en investeringen in landbouw.
Europese steun aan Turkije blijft ongeveer gelijk
2016: 630,8 miljoen euro
2017: 636,5 miljoen euro
2018-2020: 1.940 miljoen euro
Het geld is bedoeld als ‘een investering voor zowel de toekomst van het aspirantlid als voor de EU’, schrijft de Europese Commissie. De miljarden moeten worden gebruikt om politieke en economische hervormingen door te voeren die vereist zijn om het EU-lidmaatschap te verkrijgen.
Is ontwikkelingsgeld zinvol, nu gesprekken spaak lopen?
Syp Wynia: ‘De hamvraag luidt of moet worden uitgesproken dat Turkije nooit lid van de EU kan worden’
Maar het is de vraag of dat geld goed besteed is, nu ook in Brussel gesteld wordt dat lidmaatschap voor de Turken verder weg lijkt dan ooit. Na de mislukte coup in Turkije en de zuivering van president Recep Tayyip Erdogan is de relatie tussen Europa en Turkije bekoeld. De vele duizenden arrestaties van onder meer journalisten, militairen en rechters betekenen een inbreuk op de rechtsstaat en democratie, vindt het Europees Parlement.
Dat Europese instituut wil dat de toelatingsgesprekken ten minste tijdelijk worden stilgelegd, de Oostenrijkse regering wil zelfs dat de onderhandelingen geheel worden gestopt. Turkse toetreding zou niets meer zijn dan ‘diplomatieke fictie’, zo stelde bondskanselier Christian Kern.
Turkije gaat te ver, vindt het Europees Parlement, maar komt er een einde aan toetredingsgesprekken EU?
Commissie wil blijven praten
Maar de Europese Commissie denkt er, wellicht met de migratiedeal in het achterhoofd, anders over. ‘We zijn beland op een cruciaal punt,’ aldus EU-buitenlandchef Federica Mogherini. ‘De beste manier om de Turkse democratie te versterken is door te blijven sparren met Turkije, door de gesprekken te laten doorgaan.’
De Commissie kan besluiten om de fondsen voor Turkije (tijdelijk) te bevriezen. Dat werd eerder overwogen rond het lidmaatschap van Bosnië en Herzegovina, nadat het Europese Hof bepaalde dat de mensenrechten van Roma en Joden niet afdoende werden beschermd.
In de Tweede Kamer werd al een motie aangenomen van ChristenUnie en SP, waarin premier Mark Rutte (VVD) wordt gevraagd om de EU-geldkraan dicht te draaien. Dat is een lastige taak, want dat kan Nederland niet zomaar alleen bepalen. Net als het eventueel stoppen van de toetredingsgesprekken is dat een kwestie die door alle lidstaten zou moeten worden goedgekeurd.