Een enorme meerderheid van de Italiaanse kiezers heeft tegen de grondwettelijke hervorming gestemd tijdens het referendum zondag. De Italiaanse premier Matteo Renzi heeft aangekondigd af te treden, na het verlies van het ‘ja’-kamp.
Renzi heeft alles op alles gezet voor een ‘ja’-stem, maar leed in zijn eigen woorden ‘een buitengewoon duidelijke nederlaag’ op zondag. Volgens de exitpolls stemde bijna 60 procent van de Italianen ‘nee’, veel meer dan verwacht.
Referendum over machtsverhoudingen
Zo wil ECB ingrijpen als paniek uitbreekt na Italiaans referendum
Een neergeslagen Renzi liet zondagavond weten dat ‘de rit van de regering hier eindigt’. ‘We hebben het Italiaanse volk de kans geboden te stemmen voor hervorming, maar het is niet gelukt,’ aldus de premier.
Het referendum ging over de bestuursvorm van Italië, en als de Italianen voor zouden hebben gestemd, zou de Senaat worden uitgekleed: het bestuursorgaan zou een aantal bevoegdheden verliezen en het aantal zetels zou worden teruggebracht van 315 naar 100 zetels. Op die manier zou het huis van Afgevaardigden, de Italiaanse Tweede Kamer, meer macht krijgen.
Politieke chaos
Maar het referendum kreeg een heel andere betekenis toen Renzi zijn politieke lot aan de uitslag verbond. Een stem tegen de hervorming betekende al snel een ‘nee’ tegen het politieke establishment. De populistische Vijfsterrenbeweging, onder leiding van oud-komiek Beppe Grillo, staat dan ook al klaar voor de volgende verkiezingen.
Eerst moet Renzi zijn ontslag aanbieden bij de Italiaanse president Sergio Mattarella. Die zou het ontslag kunnen weigeren, maar de politieke nederlaag voor Renzi is daar waarschijnlijk te groot voor. Bovendien zou de sociaaldemocraat in dat geval opnieuw het vertrouwen van het parlement moeten winnen.
En de situatie in Europa?
Mattarella zou vervolgens nieuwe verkiezingen moeten aankondigen, waarna de campagne van start zou gaan. Volgens de peilingen gaat de Vijfsterrenbeweging nek aan nek met Renzi’s democratische partij. De beweging van Grillo heeft tevens aangegeven een nieuw referendum te willen houden, dit keer over het Italiaanse lidmaatschap van de Europese Unie. Maar juist omdat de Senaat zijn macht nu behoudt, zal zo’n referendum er niet snel komen.
Overigens kan een verkiezing ook nog worden uitgesteld, waardoor Italië een zou worden bestuurd door een interim-regering geleid door technocraten. Het land is dan voorlopig partijloos en verkiezingen worden gehouden aan het einde van de huidige termijn.
De ‘nee’-stem zet de situatie in Europa wel op scherp. Experts waarschuwden voor het referendum al dat een stem tegen hervormingen een stem tegen de EU zou zijn, omdat de Vijfsterrenbeweging zijn achterban heeft opgeroepen een stem uit te brengen tegen Renzi’s pro-EU-beleid.